________________
પડશતિ નામા ચતુર્થ કર્મગ્રંથ સાસ્વાદન ગુણસ્થાનકમાં ઉપશમ સમકિતથી પડેલ જીવ આવે. બાદર એકેન્દ્રિયમાં નવુ ઉપશમ સમકિત પમાય નહિ. પણ દેવ-મનુષ્ય કે તિર્યંચના ભવમાં જો પહેલા એકેન્દ્રિયનું આયુષ્ય બંધાયું હોય, છેલ્લા અંતર્મુમાં ઉપશમ સમકિત પામે અને મૃત્યુ વખતે ઉપશમસમ્યમાંથી સાસ્વાદન ગુણ પામે અને એકેન્દ્રિયમાં ઉત્પન્ન થાય ત્યારે સાસ્વાદન લઈને જાય તેથી બાદર એકેન્દ્રિય અપર્યાપ્તામાં સાસ્વાદન ગુણસ્થાનક સંભવે - હોઈ શકે. આ રીતે ઈશાન સુધીના દેવો અપર એકેડમાં જાય. પરંતુ તેઓ વિકસેન્દ્રિય અને અસંજ્ઞી પં.માં ન જાય.
અપર્યાપ્ત વિકસેન્દ્રિયમાં નવું ઉપશમ સમ પમાય નહિ પણ મનુષ્ય કે તિર્યંચના ભવમાં પહેલાં બેઈન્દ્રિયાદિનું આયુષ્ય બંધાયુ હોય પછી અંતે ઉપશમ સમ. પામે ઉપસમ્ય.વમી સાસ્વાદન ગુણસ્થાનક લઈ બેઇન્દ્રિયાદિમાં ઉત્પન્ન થાય ત્યાં છે આવલિકા સુધી સાસ્વાદન ગુણ. હોય, પછી અવશ્ય મિથ્યાત્વ પામે. આ રીતે પાંચે અપર્યાપ્ત જીવભેદોમાં બે ગુણસ્થાનક હોય છે.
સંજ્ઞી અપર્યાપ્તામાં ૧, ૨, અને ૪થું એમ ત્રણ ગુણસ્થાનક હોય છે. તે આ પ્રમાણે - તીર્થંકર પરમાત્મા આદિ મહાપુરુષો દેવ અથવા નરકમાંથી જ્યારે આવે છે ત્યારે સમ્યક્ત સહિત ઉત્પન્ન થાય છે, તેમજ શ્રેણિક મહારાજા વગેરે ક્ષાયિક સમ્યક્ત સહિત નરકમાં ઉત્પન્ન થાય છે આમ સમ્યક્વી જીવ મનુષ્ય વગેરે ચારે ગતિમાં જઈ શકે છે. તેથી સંજ્ઞી અપર્યાપ્તામાં ચોથું ગુણઠાણ પણ સંભવે છે. તેમજ સૂક્ષ્મ અપર્યા વિના જ અપર્યામાં સાસ્વાદન ગુણઠાણુ પરભવમાં ઉપશમ સમકિત પામી ત્યાંથી વધીને સાસ્વાદન લઈને આવે તો જ ભવાન્તર સંબંધી ઘટે, પરંતુ ત્રીજા વગેરે ગુણસ્થાનક સંભવતા નથી કારણ કે ત્રીજું લઈને ભવાંતરમાં જવાય નહિ. મિશ્રગુણ વગેરે ગુણ પર્યાપ્ત અવસ્થામાં જ હોય છે, વિગ્રહગતિમાં ૧લું, ૨૬, અને ચોથું ગુણસ્થાનક લઈને જવાય માટે અપસંજ્ઞીમાં ત્રણ ગુણસ્થાનક જ સંભવે. બાકીના ગુણસ્થાનક સંભવે નહિ.
