________________
ષડશીતિ નામા ચતુર્થ કર્મગ્રંથ
દરેક ગ્રંથની પ્રથમ ગાથામાં અનુબંધ ચતુલ્ક્ય કહેવામાં આવે તેમ આ ગ્રંથમાં પણ આ પ્રમાણે છે. આ મહાન ગ્રંથ રચવામાં કોઈ વિઘ્ન ન આવે માટે ‘નમિઅ જિર્ણ’ પદથી મંગલાચરણ. કર્યું છે. ‘‘જિઅમગ્ગુણથી સંખિજ્જાઇ" સુધીના પદથી વિષય બતાવ્યો છે. ‘‘કિમિવ’” પદથી આ ગ્રંથનો અન્ય આગમગ્રંથો સાથે સંબંધ બતાવ્યો છે જે આગમ ગ્રંથોમાં આ વિષયનું વર્ણન વિસ્તારથી છે. પરંતુ અલ્પાયુષ્ય અને અલ્પ બુદ્ધિવાળા આ યુગના જીવો તે વિસ્તારને પામી ન શકે માટે આ ગ્રંથમાં સંક્ષેપથી તે વિષય બતાવ્યો છે. માટે આ ગ્રંથનો સંબંધ તે ગ્રંથો સાથે છે. પ્રયોજન ઉપલક્ષણથી સમજવું. આ રીતે પહેલી ગાથામાં અનુબંધ ચતુષ્ટય કહેલ છે.
૨
પ્રથમ ગાથામાં જે દશ દ્વારો બતાવ્યા છે. તેના ક્રમની વિચારણા કરવી જોઈએ તેથી તેનો ઉપન્યાસ ક્રમ વિચારાય છે. જે કારણ સહિત આ પ્રમાણે છે.
(૧) માર્ગણાસ્થાન, ગુણસ્થાનક વગેરે જીવોના ભેદો વિના જાણી શકાય નહિ માટે સૌ પ્રથમ જીવસ્થાનક મૂક્યું.
(૨) જીવોનું વિસ્તારથી નિરૂપણ કરવું હોય, ભેદ પ્રતિભેદથી જાણવું હોય તો ૬૨ માર્ગણા વડે જ જાણી શકાય માટે બીજું માર્ગણાસ્થાનક છે.
(૩) માર્ગણામાં વર્તતા જીવો કોઈ પણ ગુણસ્થાનકથી યુક્ત હોય તે જણાવવા ત્રીજું ગુણસ્થાનક દ્વાર છે.
(૪) ચૌદે ગુણસ્થાનકો ઉપયોગ યુક્ત જીવને જ હોય, અજીવને નહિ માટે ચોથું ઉપયોગ દ્વાર છે.
(૫) ઉપયોગવાળા જીવો જ મન, વચન, અને કાય યોગને પ્રવર્તાવે છે. તેથી પાંચમું યોગ દ્વાર છે.
(૬) યોગ દ્વારા ગ્રહણ કરેલા કર્મપુદ્ગલોમાં લેશ્યા દ્વારા જ રસબંધ અને સ્થિતિબંધ થાય માટે છઠ્ઠું લેશ્મા દ્વાર છે.
(૭) લેશ્યાના ભાવથી પરિણામ પામેલા જીવો આઠે કર્મના બંધ,
