Raj Hriday Part 14

Publisher: Vitrag Sat Sahitya Prasarak Trust

Page 363

૩૪૬
રાજહૃદય ભાગ-૧૪
મુમુક્ષુ :- સંપૂર્ણ અંતર્મુખ.
પૂજ્ય ભાઈશ્રી :– હા. સંપૂર્ણ અંતર્મુખ, નિરવશેષ અંતર્મુખ હૈ. મુમુક્ષુ :– ઉ૫૨ જો પહલે બોલ આયા હૈ સબકો જાનતા હૈ વહ આત્મા હૈ.
પૂજ્ય ભાઈશ્રી :- હાં, સબકો જાનનેકી શક્તિ જિસમેં હૈ ઐસા આત્મા હૈ. સબકો જાનનેકી શક્તિ હૈ ઐસા આત્મા હૈ. કેવલજ્ઞાનમેં ભી સબ જાનનેમેં આતા હૈ, લેકિન યહાં ઉસ પહલૂકો નહીં લિયા હૈ. યહ કેવલજ્ઞાનકા પહલૂ અવશ્ય હૈ કિ જિસમેં લોકાલોક પ્રતિબિંબિત હો જાતે હૈં. લેકિન ઇસ પહલૂકો ઇધર નહીં લિયા. કોં નહીં લિયા ? ઉસમેં ભી એક આશય હૈ. હમ જિસ તરહ હમ પરસન્મુખ હોકરકે દૂસરે પદાર્થકો જાનતે હૈં, વૈસે કેવલજ્ઞાન જાનતા હોગા ઐસી કલ્પના બન જાતી હૈ. ઇસલિયે કેવલજ્ઞાનકો ને ઐસે સ્થાપિત કરતે હૈ કિ ઉસમેં નિરવશેષ અંતર્મુખપના હૈ. એક અંશ ભી ઉપયોગ બાહર નહીં જાતા. ઐસા કેવલજ્ઞાનકા સ્વરૂપ હૈ. ઐસા સ્વરૂપ સ્વીકાર કરકે ઐસે કેવલજ્ઞાનમેં લોકાલોકકા પ્રતિબિંબ લેના હૈ. ઐસે જાનનેકો પ૨સન્મુખ હોવે વહ બાત કેવલજ્ઞાનકી કલ્પનામેં ભી નહીં હૈ. કેવલજ્ઞાનકી ઐસી કલ્પના નહીં કરની ચાહિયે.
તથારૂપ પ્રતીતિરૂપસે જો પરિણમન કરતા હૈ વહ સમ્યક્ત્વ હૈ” ઐસે સ્વભાવકા ઔર પૂર્ણ અવસ્થાકી જિસમેં પ્રતીતિ આ જાતી હૈ વહી સમ્યક્ત્વ હૈ. ઉસીકો હી સમ્યક્ત્વ કહનેમેં આતા હૈ. ઇસમેં-સમ્યક્ત્વમેં દ્રવ્ય-પર્યાય દોનોં લે લિયા હૈ.
મુમુક્ષુ :– આમાં તો આખું જૈનદર્શન (આવી ગયું).
પૂજ્ય ભાઈશ્રી :– બારહ અંગ લે લિયે હૈં. બારહ અંગકા સાર લે લિયા હૈ. અબ સમ્યક્ત્વકા ભેદ કહતે હૈં.
‘ક્વચિત્ મંદ, ક્વચિત્ તીવ્ર, ક્વચિત્ વિસર્જન, ક્વચિત્ સ્મરણરૂપ, ઐસી પ્રતીતિ રહે ઉસે ક્ષયોપશમ સમ્યક્ત્વ કહતે હૈં.' ક્ષયોપશમ સમ્યક્ત્વ હૈ ઉસમેં જો પુરુષાર્થકી તીવ્રતા-મંદતા રહતી હૈ, યહ સમ્યક્ત્વ કભી વિસર્જન ભી હો જાતા હૈ. ક્ષયોપશમ સમ્યક્ત્વસે કભી વિસર્જન ભી હો જાતા હૈ. ઔર બાદમેં અનુભવકી સ્મૃતિ રહ જાતી હૈ કિ ઐસા આનંદ