________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભગવાને જયવીયરાય સૂત્રમાં એ માંગણી મૂકી છે. અનુમોદન કર્યું છે. એટલું જ નહિ શ્રાવકોમાં ધર્મશ્રદ્ધા પ્રભુની પૂજા-સ્તવના કરીને આ માગે એમાં ઇષ્ટ વધે (અને ભાવમાં મોક્ષાર્થી બને) એવા પવિત્ર તરીકે મોક્ષ નથી માગ્યો, સાંસારિક ફળ ઈષ્ટ વસ્તુ આશયથી પૂર્વાચાર્ય ભગવંતોએ સાંસારિક માગી છે, છતાં ત્યાં ધર્મક્રિયા એ વિષક્રિયા નથી થતી. ઈષ્ટપ્રાપ્તિના આશયથી ધર્મક્રિયાના કરનારાઓને ધર્મશ્રદ્ધાળુ શ્રાવક સરકારી લફરામાં ખોટો ફસાયો પણ નિષેધ કરવાનું દુઃસાહસ કર્યું નથી. હોય, ત્યાં એમાંથી છૂટવા માટે ધર્મનો આશરો ન લે જો પૂર્વાચાર્યો ભગવંતોના વિધાનોનું તાત્પર્ય તો કોનો આશરો લે? ધર્મનો આશરો લે એમાં શું છે એવું જ હોત કે “ધર્મક્રિયા સાંસારિક પદાર્થના ઘર્મનો ગુનેગાર થયો?
આશયથી ન જ થાય; આવો જ ઉપદેશ સાધુઓએ વાંઢા ધર્મી યુવાનને કન્યા ન મળતી હોય, સંયમ કરવાનો હોય, અન્ય પ્રકારનો નહીં જ' તો કે જીવનભર બ્રહ્મચર્યની તાકાત નથી, ને દુરાચારના ભરતેશ્વરબાહબલીવત્તિ ગ્રન્થ તથા શ્રી ઉપદેશ માર્ગે જવું નથી, વેદનો ઉદય બહુ પીડે છે, હવે એ તરંગિણી પ્રસ્થમાં ધર્મોપદેશના પ્રકરણમાં પૃષ્ઠ ૨૬૪ પ્રભુની વિશિષ્ટ પૂજાભકિત-તપસ્યા કરીને પ્રભુ પાસે ઉપર “Mીતો મયતો..” શ્લોક મૂકીને અને એમ માગે કે “પ્રભુ વેદનો ઉદય પીડે છે, ચિત્તની સમાધિ “લજજા, ભય....” વગેરે દરેક પદનું દષ્ટાન્ત સાથે રહેતી નથી, દુરાચારના માર્ગે નહિ જવાનો નિર્ધાર વિવેચન લખીને શુદ્ધ અર્થાત્ જિનોકત ધર્મને લજજા, છે, તો મારા પર કૃપા કર.” આ જો માગે, તો શું ભય, વિતર્ક, મત્સર, સ્નેહ, લોભ, હઠ, અભિમાન, એણે ગુન્હો કર્યો? વિષક્રિયા કરી?
વિનય, શૃંગાર, કીર્તિ, દુઃખ કૌતુક, વિસ્મય દીકરાને ભૂત વળગ્યું હોય, એ ઉતારવાના વ્યવહાર, ભાવ, કુલાચાર કે વૈરાગ્યથી જેઓ ધર્મ કરે આશયથી શંખેશ્વર ભગવાનની બહુ ભાવથી પૂજા છે તેઓને અમાપ ફલ પ્રાપ્ત થાય છે' આવી લજજા ભકિત કરે તો શું એમાં મહાપાપ કર્યું ? અને “ના, વગેરેથી થતા ધર્મની પ્રશંસા મદલે ય ન કરી હોત. વિષક્રિયા ન કરાયભગવાન પાસે આવું ન મગાય, ઉપદેશતરંગિણીકારે તો આ એકેકના સ્પષ્ટ ઉદાહરણો એમ કરી એના બદલે બાવા ફકીર પાસે જાય અને પણ ત્યાં જ દર્શાવી દઇને છેલ્લે કહ્યું છે કે- “શું બહુ બકરાનો બલિ કરાવે તો એમાં શું એણે ઓછું પાપ કર્યું? કહેવું, દરેક રીતે કરેલો ધર્મ મહાલાભ માટે થાય
છે.” આનાથી એ સ્પષ્ટ છે કે આવા બધા પ્રશંસા દ્વારિકાનો દાહ અટકાવવા માટે તેમનાથ પ્રભુએ
વાક્યો જીવનને ધર્મમાં પ્રવર્તાવવા માટે છે, અને તે જ આયંબિલાદિ તપસ્યાઓ જિનભકિત તથા
માત્ર મોક્ષના આશયથી જ પ્રવર્તાવવા માટે છે એમ જીવકસણા વગેરે ધર્મ કરવાના કહ્યા. અહીં શું પ્રભુએ
નહીં કિન્તુ સાંસારિક પ્રયોજનથી પણ પ્રવર્તતા હોય વિષક્રિયા બતાવી? આ ધર્મ કરવા પાછળ મોક્ષનો આશય હતો એમ તો કહેવાશે નહીં.
તો તે માટે પણ કહેલા છે. પૂજયપાદ ગુરુદેવશ્રીએ
આજ સુધી જે કાંઈ લખ્યું છે તે ધ્યાનથી વાંચી જનારને ધર્મને પ્રદાન કરવાથી સાંસારિક કાર્યમાં શ્રાવક
એ વાતની પણ પૂરી પ્રતીતિ થશે કે તેઓશ્રી બોલતી સફળ થાય ત્યાં તેને ધર્મ ઉપર શ્રદ્ધા-આદર-બહુમાન
કે લખતી વખતે બીજા નયની માન્યતાની તદ્દન ઉપેક્ષા વગેરે વધે અને એ બધું વધતાં ધીમે ધીમે છેક
થઈ જાય એવું થવા દેતા નથી. એટલે જ તેઓશ્રીના સંસારત્યાગના ઘર્મ સુધી પહોંચી શકે, એવો
વ્યાખ્યાનોમાં જયારે કોઈ એક નયનું સમર્થન ચાલતું શાસ્ત્રકાર ભગવંતોનો શુભ આશય છે. જો આ હોય ત્યારે તેને સંપૂર્ણ ન્યાય મળેલો જોઈ શકાય છે. બરાબર ધ્યાનમાં લેવાય તો આજના કેટલાક તથ્યહીન
વળી બીજા નયની પ્રરૂપણાનો અવસર આવે ત્યારે એ વિવાદો ટાઢા પડી જાય.
નયની માન્યતાનું પણ સચોટ સમર્થન અને એને પણ ધર્મસંગ્રહ' વિશાળ ગ્રન્થ-કર્તા પૂ. ઉપાધ્યાયશ્રી પૂર્ણ ન્યાય મળેલો દેખાશે. એવું નહિ દેખાય કે માનવિજયજી મહારાજે પણ શ્રાદ્ધવિધિના પાઠનું એકવાર જે નયનું સમર્થન કર્યું હોય પછી કાયમ માટે
For Private and Personal Use Only
