________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧ કાઉસ્સગ્ગ લીધો, અને શાસન-દેવતાએ આવી એમને બહુ પીડતી. તેથી એણે શ્રાવક મિત્રને પોતાનું ચમત્કાર સજર્યો. શૂળીનું સિંહાસન કર્યું. ને દુઃખ કહી શું કરવું એમ પૂછયું. ત્યારે મિત્ર કહે, “આ તે આકાશવાણીથી રાણીનો પ્રપંચ જાહેર કર્યો. તો અહીં પૂર્વ જન્મે તપ નથી કર્યો, તેથી અહીં પરાભવ પામે છે, શું સતી મનોરમાએ કાઉસગ્નરૂપી ધર્મ આદર્યો, એ ને અહીં પણ તપ નહિ કરે તો આગળ પર શું પામીશ? વિષક્રિયા કરી?
એ વિચાર કરી જો. માટે તું તપ કર, માતા પર રોષ ન મોતીશા શેઠના વહાણ દરિયામાં કયાંય કરીશ.” ખેડૂતપુત્રે મંજૂર કરી પજુસણમાં અઠમથી અટવાઈ ગયા. શેઠે સંકલ્પ કર્યો કે જો આ વહાણ તપ શરુ કરવાનું નક્કી કર્યું. આ તપધર્મ કયા ઉદ્દેશથી? ખેમ કશળ આવી જાય તો એની બધી આવક કહો, ભવાંતરે અપમાન-ટોણાં-તિરસ્કારાદિ પીડા ન જિનમંદિરમાં ખરચવી.' આમાં વહાણ આવી જવાના આવે એ ઉદ્દેશથી. છતાં એ વિષક્રિયા નહિ પણ એવી ઉદેશથી શ્રી જિનમંદિર માટે ખરચ કરવાનું કર્યું. તે શું ઉત્તમ ધર્મક્રિયા બની કે બીજા ભવે જ જનમતાં વિષક્રિયા થઇ?
અઠમ, નાગક્ત તરીકે મહાશ્રાવકપણું. અને ધવલના વહાણ શિકોતરી વ્યંતરીએ અટકાવેલા. પુષ્પપૂજામાં કેવળજ્ઞાન તથા તદ્ભવે મોક્ષ પામ્યા! ધવલની વિનંતિથી શ્રીપાલકુમારે નવપદનું સ્મરણ જીવનમાં આવા આપત્તિના પ્રસંગ આવે કે ઈષ્ટ કરી વહાણ ચલાવી આપ્યા. આ નવપદ-સ્મરણ દુષ્ટ સિદ્ધિ કરવી હોય ત્યારે ધર્મનું શરણું લેવાય એની દેવતાને હટાવવા તથા વહાણ ચલાવવાના ઉદ્દેશથી પાછળ દિલ જોવાનું છે કે દિલમાં ફકત ધર્મથી આ ફળ કરેલ, તો શું એ નવપદ-સ્મરણનો ધર્મ કોઇ વિષક્રિયા લઈ લઉ એવી ફળની આકાંક્ષા જ મુખ્ય છે ? અને કહેવાય?
ધર્મને તો એનું માત્ર એક સાધન બનાવાય છે ? યા શ્રેયાંસનો જીવ સ્વયંપ્રભાદેવી ગજરી ગઈ ત્યારે ઘર્મ જ મુખ્ય છે, તેથી ફળની આકાંક્ષામાં પણ ધર્મનું પતિ ઋષભદેવ ભગવાનનો જીવ લલિતાંગ દેવ જ શરણ ખપે છે? દુન્યવી ઇષ્ટ સાધવા પુરતો જ ધર્મ ઝૂરતો હતો, પછી સ્વયંપ્રભા મરીને અનામિકા
પકડવો એ જુદી વસ્તુ છે, ને મારે તો બધે ધર્મ જ બ્રાહ્મણી થયેલી, અને એણે જૈન મુનિના ઉપદેશથી આધાર, તેથી ઇષ્ટ માટે પણ ધર્મનો જ આશરો લઉં. વ્રત નિયમ તથા અનશન લીધેલ. એની પાસે એ જુદી વસ્તુ છે. પહેલામાં અશુભ વિષક્રિયા છે, લલિતાંગદેવે આવી ઓળખ આપી, ફરીથી સ્વયંપ્રભા
બીજામાં શુભ તહેતુ ક્રિયા છે. આ શુભ ક્રિયાવાળો થવા નિયાણું કરાવે છે, ને અનામિકા તેથી નિયાણું
ભવી જીવ મોક્ષ માટેનો ધર્મ કરે જ છે, પરંતુ દુન્યવી કરી મરીને ફરીથી સ્વયંપ્રભા દેવી થાય છે. આમાં
આફત નિવારવા કે કયારેક ઇષ્ટ સિદ્ધિ કરવાના અનશનનો પાછલો ભાગ સ્પષ્ટ દેવી થવાના ઉદેશથી
ઉદેશથી ય ધર્મ કરે છે. એમાં અલબત મોક્ષનો ઉદેશ આરાધ્યો, છતાં એ વિષક્રિયા ન થઈ અને ભવનાં
નથી, છતાં એ વિષક્રિયા નથી, પણ ધર્મ-શ્રદ્ધાવર્ધક ભ્રમણ ન વધ્યા. વિષક્રિયા ન થવાનું કારણ,
શુભ ક્રિયા છે. માટે તો “જયવીયરાય સૂત્રમાં' પ્રભુ અનામિકાને સ્વર્ગના વિષયસુખની કામના ન હતી આગળ “ઇષ્ટફળ સિદ્ધિ’ની માંગણી મુકી છે. એમ નહીં, પરંતુ પતિ તરીકે લલિતાંગ એક ઉત્તમ પ્ર- ભગવાન પાસે કે ધર્મ પાસે દુન્યવી ઈષ્ટ ગુણિયલ પૂર્વપરિચિત આત્મા મળે છે, તો એના ફળ મંગાય? સથિયારાની લાલસા હતી. આ કાંઈ મોક્ષની લાલસા | ઉ- મંગાય, એ ઈષ્ટના અભાવમાં ચિત્ત ખિન્ન નહોતી, છતાં અનામિકા સ્વયંપ્રભા દેવી થઈ, ને રહેતું હોય, દા.ત. આજીવિકાના સાંસા હોય, યા લલિતાંગની સાથે સાથે ઠેઠ શ્રેયાંસના ભાવે પહોંચી, સખ્ત શિરશૂળ હોય, ને તેથી ચિત્તને સમાધિ ન રહેતી જયાં લલિતાંગ એ ઋષભદેવ થયા છે.
હોય, આર્તધ્યાન થયા કરતું હોય, શાંતિથી જન્મીને તરતમાં અક્રમ કરનાર નાગકેતુ દેવદર્શનાદિ ઘર્મસાધના ન થઈ શકતી હોય, તો એ પૂર્વભવમાં પટેલના દીકરા હતા, અને ઓરમાન મા ઇષ્ટફળ સિદ્ધિ મંગાય. એ જ આશયથી ગણધર
For Private and Personal Use Only
