________________
રાખથી ઢંકાયેલા અગ્નિની જેમ મોહનીયકર્મ ઉપશાંત હોય ત્યાં સુધી એ મહાત્માને વીતરાગતાનો અનુભવ થાય છે. પણ જે સમયે પવનના ઝપાટાથી ઉડી ગયેલ રાખની જેમ ઉપશાંત અવસ્થા નાશ પામવાથી કષાયનો ઉદય થઈ જાય છે. તે જ સમયે મ મહાત્મા ઉપશમશ્રેણીથી નીચે પડે છે. ઉપશમશ્રેણીથી પતન :' ઉપશાંતમોહગુણઠાણામાં જીવ જઘન્યથી ૧સમય અને ઉત્કૃષ્ટથી
અંતર્મુહૂર્ત રહીને અવશ્ય નીચે પડે છે. ઉપશમશ્રેણીથી પતન-૨ પ્રકારે થાય છે. (૧) ભવક્ષયથી પતન (૨) કાલક્ષયથી પતન.
(૧) ભવક્ષયથી પતન :
ઉપશાંતમોહગુણઠાણાના કોઈપણ સમયે ઔપશમિયથાખ્યાતસંયમી મહાત્માનું આયુષ્ય પૂર્ણ થાય, તો તે મહાત્મા ત્યાંથી મરણ પામીને
વૈમાનિકદેવમાં ઉત્પન્ન થાય છે. તે મહાત્મા મનુષ્યભવના છેલ્લાસમય સુધી ૧૧મા ગુણઠાણે હોય છે અને દેવભવના પ્રથમસમયે ૪થા ગુણઠાણે આવી જાય છે.
ચિત્રનં૦૪૦માં બતાવ્યા મુજબ ઔપશમિક યથાખ્યાત સંયમી વ મહાત્મા આયુષ્ય પૂર્ણ થતાં મૃત્યુ પામીને ૧૧મા ગુણઠાણેથી પડીને સીધા ૪થા ગુણઠાણે વૈમાનિકદેવમાં ઉત્પન્ન થાય છે.
ચિત્ર નં. ૪૦
$ ભવક્ષયે પતન?
ઔપથમિક યથાખ્યાતસંયમી 4 મહાત્મા
મ
ભવક્ષયે પતન
(
ઉપશાંતમોહગુણસ્થાનક હુકમર્સપરાય ગુણસ્થાનક બંનિવૃત્તિગુણસ્થાનક
અપૂર્વકરણ ગુણસ્થાનકે
ક્ષયોપશમસમ્યગદૃષ્ટિવૈમાનિકદેવ-વ
પ્રમ ગુણસ્થાન)
OUR
1000000 પાટા
પ્રમrગુણસ્થાનક
NDIAD
દેશવિરતિ ગુણસ્થાનક
લખ્યત્વગુણસ્થાન
L
સખ્યત્વગુણસ્થાનકે
મિત્ર ગુણરચાનક
મિશ્ર ગુણસ્થાનક
(DUE
સEાદન ગુણસ્થાનક
સવાદન ગુણસ્થાનક
વ્યાત્વગુણસ્થાનિક (૧૩૩)
મિથ્યાત્વ ગુણસ્થાન)
