________________
(૧૪) પૂર્વપક્ષ :- જેમ ભવ્યત્વ અકૃતક છે પરંતુ નિત્ય નથી.
મોક્ષમાં જતાં તેનો અંત આવી જાય તેમ બંધ
પણ અકૃતક છે. તેમ માની લો ને? સિધ્ધાંતી :- જે બંધ છે તે ક્રિયાના ફળરૂપે આત્મા સાથે કર્મના
અણુનો સંબંધ છે. તેથી કરીને બંધ ભવ્યત્વની જેમ અકૃતક નથી. અર્થાત્ બંધને પ્રવાહથી અનાદિ માની શકાય.
भव्वत्तं पुणमकयगमणिच्चमो चेव तहसहावाओ । जह कयगो विहुमुक्खो निच्चो वि य भाववइचितं ॥१५॥
भव्यत्वं पुनरकृ तक मनित्यं चैव तत्स्वभावात् । यथा कृतकोपि खलु मोक्षो नित्योपि च भाववैचित्र्यम् ।। १५
(૧૫) તથા સ્વભાવથી જ ભવ્યત્વ તો અકૃતક અને અનિત્ય છે. શંકા :- “જે અકૃતક હોય તે આકાશની જેમ નિત્ય હોય
અને જે કૃતક હોય તે ઘટ-પટની જેમ અનિત્ય હોય” આવો સિધ્ધાન્ત છે તો અકૃતક ભવ્યત્વ
અનિત્ય કેમ હોય? સમાધાન :- આવો એકાન્ત નથી. પદાર્થો વિચિત્ર છે. જેમ
મોક્ષ કૃતક હોવા છતાં નિત્ય છે તેમ ભવ્યત્વ અકૃતક હોવા છતાં અનિત્ય છે અને બંધ પણ પ્રવાહથી અનાદિ હોવા છતાં અનિત્ય છે. ,
एवं चेव दिदिक्खा भवबीजं वासणा अविज्जा य । सहजमलसद्दवच्चं वन्निज्जइ मुक्खवाईहिं ॥ १६ ॥ एवमेव दिदृक्षा भवबीजं वासना अविद्या च । सहजमलशब्दवाच्यं वर्ण्यते मोक्षवादिभिः ॥ १६ ॥
