________________
तस्सत्तीविगमो पुण जायइ कालेण चेव नियएण तह भव्वत्ताइ तदन्नहेउकलिएण व कहिंचि ॥१२॥ तच्छक तिविगमः पुनर्जायते कालेनैव नियतेन । तथाभव्यत्वादिस्तदन्यदहेतुकलितेन वा कथंचित् ॥ १२ ॥
વળી, સંસારભ્રમણ શક્તિનો હ્રાસ નિયત-ચરમાવર્તકાળથી થાય છે. અથવા તો કાળ સિવાયના તથા ભવિતવ્યતા, પુરુષાર્થ, સ્વભાવ, કર્મ આ ચાર કારણોથી યુક્ત એવા કાળ પરિબળથી કોઈક રીતે સંસારભ્રમણ શક્તિનો હ્રાસ થાય છે. આ રીતે તત્ત્વથી કાલને હેતુ જાણવો.
इय पाहन्नं नेयं इत्थं कालस्स तओ तओ चेव । तस्सत्तिविगमहेऊ सा वि जओ तस्सहाव त्ति ॥१३॥ इति प्राधान्यं ज्ञेयमित्थं कालस्य ततस्तक एव । तच्छक्तिविगमहेतुः सापि यतस्तत्स्वभाव इति ॥ १३ ॥
(૧૩) માટે આ પ્રમાણે સંસાર પરિભ્રમણ શક્તિના નાશમાં કાલનું
પ્રાધાન્ય જાણવું. તથા કાલ પ્રધાન કારણ હોવાથી જ અર્થાત કાલસહકૃત થવાથી જ તથા ભવિતવ્યતા ભવભ્રમણ શક્તિનો • પણ તે કાલને પામીને નાશ કરવાના સ્વભાવવાલી છે. તે કારણથી જ તે કાલ તે સંસાર પરિભ્રમણ શક્તિ ના નાશ નો હેતુ છે. ગ્રન્થકાર આ જ વાત આગળની ગાથામાં સ્પષ્ટ કરે છે.
कालो सहाव नियई पुव्वकयं पुरिस कारणेगंता ।। मिच्छत्तं; ते चैव उ समासओ हुंति सम्मत्तं ॥ १४ ॥
૩૧
