________________
સહસાત્કારથી કે અનુપયોગથી કોઈપણ રીતે પ્રમાદના કારણે વિપરીત કે ખોટી રીતે આચરણ કર્યો છતે તેનું મિચ્છામી દુક્કડમ આપવાથી ચારિત્રના પરિણામમાં પાછા ફરવું તે પ્રતિક્રમણ પ્રાયશ્ચિત છે.
सद्दाइएसु ईसि पि इत्थ रागाइभावओ होइ । आलोयणा पडिक्कमणयं च एयं तु मीसं तु ॥९॥ शब्दादिके ष्वीषदप्यत्र रागादिभावतो भवति । आलोचना प्रतिक्रमणकं चैतत्तु मिश्रं तु ॥ ९ ॥
અહીં શબ્દ-રૂપ-રસ-ગંધ અને સ્પર્શના ઈષ્ટ વિષયોમાં થોડો પણ રાગ અને અનિષ્ટ વિષયોમાં અપ્રીતિરૂપ દ્વેષ વગેરે મન વડે કર્યા હોય તો તેની ગુરૂ સમક્ષ આલોચના કરે અને ગુરૂમહારાજ કહે કે પ્રતિક્રમણ કર' પછી મિચ્છામિ દુક્કડમ આપે ત્યારે શુદ્ધિ થાય આમ આલોચના અને પ્રતિક્રમણ એમ ઉભયરૂપ હોવાથી મિશ્ર પ્રાયશ્ચિત કહેવાય છે.
, असणाइगस्स पायं अणेसणीयस्स कह वि गहियस्स । संवरणे संचाओ एस विवेगो उ नायव्वो ॥ १० ॥
अशनादिकस्य प्रायोनेषणीयस्य कथमपि गृहितस्य । સંવરને સંત્યા ઉષ વિવેવસ્તુ જ્ઞાતિવ્ય: || ૨૦ ||
(૧૦) પ્રાયઃ કરીને અનૈષણીય અર્થાત દોષિત અશન-પાન-ખાદિમ
સ્વાદિમ કોઈપણ રીતે ગ્રહણ કરેલ ઉપલક્ષણથી વસતી, ઉપકરણ વગેરે લીધું હોય તો તે તે દોષનો અટકાવ કરવામાં અનૈષણીય વસ્તુનો સમ્યફ ત્યાગ કરવો તે વિવેક પ્રાયશ્ચિત છે.
૧૧૯
