________________
इहराउणखित्तो सो होइ त्ति अहेउओ निओएण। इत्तो तदपरिणामो किंचि तम्मत्तजंन तया ॥१३॥ इतरथानाक्षिप्तः स भवतीति अहेतुको नियोगेन । इतस्तदपरिणामः किंचित्तन्मात्रजं न तदा ॥ १३ ॥
(૧૩)
અન્યથા-ભાગ્યથી ખેંચાયા વિનાનો જ જો તે પુરૂષાર્થ હોય તો તે પુરૂષાર્થ નિયમા ર્નિહેતુક થયો કહેવાય. અને આવા પુરૂષાર્થથી જે કાર્ય થાયતે ભાગ્યના પરિણામ વિનાનું જ થયું કહેવાય. પરંતુ આવું બનતું નથી, કારણ કે માત્ર પુરૂષાર્થથી કશું ય થતું નથી. પરંતુ ઉપર કહ્યા પ્રમાણે ભાગ્ય અને પુરૂષાર્થના મિશ્ર પરિણામવાનું કાર્ય હોય છે.
पुव्वकयं कम्मं चिय चित्तविवागमिह भन्नई दिव्यो। कालाइएहिं तप्पायणं तु तह पुरिसगारु त्ति ॥१४॥
पूर्वकृतं कर्मैव चित्रविपाकमिह भण्यते दैवम् । कालादिकैस्तत्पाचनं तु तथा पुरुषकार इति ॥ १४ ॥
(૧૪) પૂર્વે કરેલ વિવિધ વિપાકોવાળું કાર્ય અહીં ભાગ્ય કહેવાય છે.
કાલાદિ વડે જે પ્રમાણે પૂર્વ કાર્યનો વિપાક થાય છે તે પ્રમાણે પુરૂષાર્થ થાય છે.
इय समयनीइजोगा इयरेयरसंगया उ जुज्जति । इह दिव्वपुरिसगारा पहाणगुणभावओ दोवि ॥१५॥
इति समयनीतियोगादितरेतरसंगतौ तु युज्यते । इह दैवपुरुषकारी प्रधानगौणभावतो द्वावपि ॥ १५ ॥
.
(૧૫) આ પ્રમાણે આ બીજાદિની પ્રાપ્તિમાં અથવા કોઈ પણ કાર્યમાં શાસ્ત્ર
અને વ્યવહારની યુક્તિથી પ્રધાન-ગૌણ ભાવથી ભાગ્ય અને પુરૂષાર્થ બંને પણ પરસ્પર સંકળાયેલા ઘટે છે.
૩૯
