________________
(૩)
આ અનાદિ સંસારમાં અનંતા પુદ્ગલ પરાવર્તે થાય છે. તે પુગલ-પરાવર્તે છે તે પ્રમાણે પુદ્ગલોના ગ્રહણથી જ થાય છે.
तह तग्गेज्झसहावा जह पुग्गलमो हवंति नियमेण ॥ तह तग्गहणसहावो आया य तओ उपरियट्टा ॥४॥ तथा तद्ग्राह्मस्वभावा यथा पुद्गला भवन्ति नियमेन । तथा तद्ग्रहणस्वभाव आत्मा च ततश्च परिवर्ताः ॥ ४ ॥
(૪)
વળી નિશ્ચયથી જીવ વડે ગ્રાહ્ય સ્વભાવવાળા જે પ્રમાણે પુદ્ગલો છે તે જ પ્રમાણે પુદ્ગલો ગ્રહણ કરવાના સ્વભાવવાળો સંસારી આત્મા છે. તેથી જ પુદ્ગલ પરાવર્તે થાય છે.
एवं चरमोऽवेसो नीईए जुज्जई इहरहा उ । तत्तस्सहावखयवज्जिओ इमो किं न सव्वो वि?॥५॥
एवं चरमोप्येष नीत्या युज्यते इतरथा तु । तत्तत्स्वभावक्षयवर्जितोयं किं न सर्वोपि ॥ ५ ॥
એ પ્રમાણે ન્યાયથી-યુક્તિથી જીવનો ચરમપુદ્ગલ પરાવર્તયુક્ત છે. જો આ પ્રમાણે ન હોય તો જે પ્રમાણે તે તે પુદ્ગલ ગ્રહણ સ્વભાવરૂપ સહજમલના ક્ષયરૂપ ભવ્યત્વથી રહિત સિધ્ધપણાને પમાડનારો આ ચરમ પુદ્ગલપરાવર્ત છે. તે પ્રમાણે બીજા બધાંય પરાવર્તે ચરમ કેમ નહિ? આ વાતનું સ્પષ્ટીકરણ આગળની ગાથામાં જ ગ્રન્થકાર કરે છે.
तत्तग्गहणसहावो आयगओ इत्थ सत्थगारेहि । सहजो मलुत्ति भण्णइ, भव्वतं तक्खओ एसो॥६॥
