________________
એવા રત્ન સુવર્ણની ચોરી કરે, આદિથી હાથ-મુઠ્ઠી, લાકડી વગેરે વડે મરણનિરપેક્ષપણે-મરી જશે તો એવા વિચારવગર પોતાના પક્ષવાળા સાધુને કે પરપક્ષવાળા ગૃહસ્થને અતિ સંકિલન્ટ પરિણામપૂર્વક જે પ્રહાર કરે છે. તે દુષ્ટ અધ્યવસાયથી તે જ સમયે તેનામાં ચારિત્રનોઅભાવ થાય છે. આવા અતિક્લિષ્ટ પરિણામવાળા સાધુને આપેલો તપ જ્યાં સુધી પૂર્ણ ન કરે ત્યાં સુધી પુનઃવ્રતોનું આરોપણ ન થાય તે અનવસ્થાપ્ય પ્રાયશ્ચિત કહેવાય છે.
पुरिसविसेसं पप्पा पावविसेसं च विसयभेएणं । पायच्छित्तस्संतं गच्छंतो होइ पारंची ॥ १६ ॥
पुरुषविशेषं प्राप्य पापविशेषं च विषयभेदेन । प्रायश्चित्तस्यान्तं गच्छन्भवति पारावंचकम्ः ॥ १६ ॥
(૧૬) પ્રાયઃ કરીને પુરૂષ વિશેષથી, આચાર્ય વિશેષને પાપવિશેષથી જેવા
કેસ્વલિંગવાળી સાધ્વીને કે રાજાની રાણીને સેવનારા અથવા સાધુસાધ્વી કે રાજા વગેરે ઉત્તમ મનુષ્યોનો વધ કરવાથી ઈત્યાદિ વિષયના ભેદથી જેનાથી મોટું બીજું પ્રાયશ્ચિત છે કે અપરાધ ન હોવાથી સધળા પ્રાયશ્ચિતના પાર-અંત-છેડો પામેલું એવું છેલ્લું પ્રાયશ્ચિત, તેને પારાચિક પ્રાયશ્ચિત કહ્યું છે.
एवं कुणमाणो खलु पावमलाभावओ निओगेण । सुज्झइ साहू सम्मं चरणस्साराहणा तत्तो ॥ १७ ॥ एवं कुर्वाणः खलु पापमलाभावतो नियोगेन । शुध्यति साधुः सम्यक्चरणस्याराधना ततः १७ ॥
(૧૭) આ પ્રમાણે આલોચનાદિ ૧૦ પ્રકારનાં પ્રાયશ્ચિતને વહન કરનાર
