________________
૧૧
પ્રથમ મિત્રા દૃષ્ટિ પોતાની પાસે હોય તે શાસ્ત્ર અન્યને વાંચવા આપવું, આચાર્ય પાસે શાસ્ત્રનું વારંવાર શ્રવણ કરવું, અને વાચના એટલે શીખવાની આજ્ઞા, ઉગ્રાહો એટલે વિધિપૂર્વક–વિનય નમસ્કાર સહિત–ગ્રહણ કરવા ઉદ્યમી થવું, ગુરુ પાસે તેનો ભાવ-અર્થ, તેમજ વિસ્તાર કરે તે સમજવો અને પછી તદનુસાર સ્વાધ્યાય કરવો, તે સંબંધી ચિંતન, ભાવન એટલે મનન તથા અનુપ્રેક્ષામાં તત્પર રહેવું, એ વગેરે પણ યોગનાં બીજ અથવા કારણ છે. બીજ કથા ભલી સાંભળી, રોમાંચિત હવે દેહ રે; એહ અવેચક યોગથી, લહીએ ઘરમ સનેહ રે.
વીર જિનેસર દેશના. ૧૧ એ યોગનાં બીજની જે જે સુંદર કથા હોય તે સાંભળીને પણ રોમાંચ થાય. જેમકે ભીલે જ્ઞાનીની આજ્ઞાથી કાગડાનું માંસ ત્યાગ્યું એ રૂપ દ્રવ્ય અભિગ્રહ પાળવાથી શ્રેણિકના ભવમાં તે સમ્યક્દર્શન પામ્યો. પૂજા, દાન, તપ, શીલ, વ્રત આદિ યોગના બીજ વિષે કથા સાંભળે ત્યારે, પોતે યોગનાં બીજ ગ્રહણ કરતો હોવાથી, અત્યંત ઉલ્લાસ આવે અને અવંચકયોગ પ્રાપ્ત થાય. એમ અવંચકયોગ થવાથી પોતાનું અભિમાન મૂકીને કંઈક ગ્રહણ કરવાની ભાવનારૂપ ઘર્મસ્નેહ પ્રગટે છે.
જ્યાં સુધી વંચક્યોગ હોય ત્યાં સુધી સરુ સમીપે પણ પોતાની મહત્તાનો જ વિચાર આવે અને અન્ય પ્રત્યે તુચ્છ ભાવ રહે. મન-વચન-કાયાની પ્રવૃત્તિ જગતને રૂડું દેખાડવા અહંભાવ સહિત કરે. તેથી ઘર્મસાઘન કરતાં પણ સંસારની વૃદ્ધિ થાય.
