________________
પાંચમી સ્થિર વૃષ્ટિ જીવોની સર્વ સુખ સામગ્રીચક્રવર્તીનું રાજ્ય પણ આત્માના વૈભવ આગળ અસુંદર અને અસ્થિર લાગે. રિદ્ધિસિદ્ધિ પણ પુણ્ય સામગ્રી છે અને ઘણી વાર આત્માર્થથી ભ્રષ્ટ કરાવનાર ને સંસારમાં રઝળાવનાર થઈ છે એમ જાણી તેમાં ચમત્કાર ન પામે, પરંતુ આત્મા છે તો તે પ્રગટે છે તેથી આત્મામાં જ ખરી રિદ્ધિસિદ્ધિ તેમજ આઠ મહા સિદ્ધિ વગેરે સર્વસ્વ છે એમ જાણી આત્માના અનંત ઐશ્વર્ય આગળ તે સર્વને તુચ્છ માને. જનકરાજાને સ્વપ્ન આવ્યું હતું કે કોઈએ રાજ્ય લઈ લીધું ને પોતે ભિખારી થયો ત્યાં આંખ ઊઘડી ગઈ ને આશ્ચર્ય પામ્યો કે આ શું? મારે વળી ભીખ કેવી! તેમ સિત સમાન આત્મા કહ્યો છે, તેની પ્રતીતિ થઈ પછી બાકી શું રહ્યું? શ્રુતના વિવેકથી બઘા પદાર્થોને મૃગજળ જેવા, સ્વપ્ર જેવા અથવા ધૂળ જેવા જ જુએ. પ્રકૃતિના ઉદયને પણ પોતાનું સ્વરૂપ ન માને. પોતાના તેમ જ પરના આત્માને જડથી સર્વથા ભિન્ન આત્મારૂપે જ જુએ. વિષય વિકારે ન ઇદ્રિય જોડે, તે ઇહાં પ્રત્યાહારો રે; કેવળ જ્યોતિ તે તત્ત્વ પ્રકાશે, શેષ ઉપાય અસારો રે.
એ ગુણ૦ ૪ એ રીતે સૂક્ષ્મબોધ થતાં સર્વ પદાર્થો અસાર લાગે. આત્મા જ એક સારભૂત લાગે તથા ઉપયોગ ઇન્દ્રિયોના વિષયોથી પાછો વળે, તે આ દૃષ્ટિનું પ્રત્યાહાર નામનું અંગ છે. બાહ્ય વસ્તુનું માહાત્મ નથી તેથી ઇંદ્રિયોથી સંભળાય, દેખાય, ચખાય, છતાં તેમાં ઉપયોગ લીન ન થાય. આત્માનો ઉપયોગ
