________________
આઠમી પરા દૃષ્ટિ
કુલયોગી ગોત્રયોગથી તેઓના ગુણોને લઈને ભિન્ન પડે છે. કુલયોગી તે છે કે જેઓ યોગને અનુકૂળ સામગ્રીવાળા કુળમાં જન્મ્યા છે અથવા અન્ય અનાર્યકુળમાં જન્મ્યા હોય છતાં આર્દ્રકુમારની સમાન પૂર્વજન્મના સંસ્કારને કારણે યોગમાર્ગને જ અનુસરનારા થાય છે. જેમને યોગપ્રાપ્તિ પૂર્વના સંસ્કારથી છે, કે વર્તમાનમાં સદ્ગુયોગે પ્રાપ્ત થઈ છે તે બન્ને કુલયોગી કહેવાય છે. જેમ કુળવાન માણસ અમુક સારા સંસ્કારથી ઓળખાય છે, તેમ કુલયોગી પણ યોગસાઘનને અનુકૂળ એવા સારા સંસ્કારથી ઓળખાય છે. તેમાંનાં મુખ્ય અહીં ગણાવ્યા છે –
(૧) અષી–મંદકષાયી હોવાથી તેઓ કોઈનો દ્વેષ કે નિંદા કરતા નથી તેથી મતમતાંતરમાં આગ્રહ ન કરતાં મધ્યસ્થપણે સત્યને ગ્રહણ કરનારા હોય છે.
(૨) ગુરુદેવદ્વિજપ્રિય-સદ્ગુરુ, સર્વજ્ઞ વીતરાગ દેવ, અને દ્વિજ એટલે (બ્રહ્મને જાણે છે, અથવા બ્રહ્મચર્યના અર્થમાં વપરાય છે) સમ્યફષ્ટિ સંયમી એ ત્રણ ઘર્મમૂર્તિ પ્રત્યે પ્રેમ રાખનાર ઘર્મપ્રેમી હોય છે.
(૩) દયાવંત-કોમળ અંતઃકરણવાળા હોવાથી ક્લિષ્ટ પાપોથી વિરમનારા સંયમી કે દેશ સંયમી જિતેન્દ્રિય હોય છે.
(૪) ઉપયોગી–બોઘવંત. ગ્રંથિભેદ જેને થયો છે. “ઉપયોગ એ ઘર્મ.” અર્થાત્ સમ્યકુદ્રષ્ટિ હોય છે.
આ ગુણો જેનામાં પ્રગટ થયા હોય તે કુલયોગી કહેવાય
