________________
પર
છઠ્ઠી કાંતા દ્રષ્ટિ એહવે જ્ઞાને રે વિઘન નિવારણે,
ભોગ નહીં ભવહેત; નવિ ગુણ દોષ ન વિષય સ્વરૂપથી,
- મન ગુણ અવગુણ ખેત. ઘન- ૭ જેને એવું અક્ષેપકજ્ઞાન અથવા જ્ઞાન પ્રત્યે પ્રીતિ થઈ છે એવા જ્ઞાનીને ભોગો ભવનાં કારણે થતા નથી. વિઘ નિવારણે એટલે માત્ર દુઃખના પ્રતિકાર–ઉપાય તરીકે કર્મના ઉદયાનુસાર જ્ઞાનીના ભોગ હોય છે. ભૂખ તરસ આદિ વિઘ દૂર કરવા ખાય છે, પીએ છે, પણ તેમાં તેમને રસ આવતો નથી. જ્ઞાનમાં રસ છે તેથી ભોગોમાં પ્રીતિ થતી નથી. અર્થાત્ જ્ઞાનીના ભોગો મોજશોખ કે વિલાસરૂપ હોતા નથી. સાથે જ્ઞાનદ્રષ્ટિ હોવાથી તે ભોગો જ્ઞાનીને કર્મબંધનું કારણ થતા નથી.
પાંચ ઇન્દ્રિયના વિષયભોગો આત્માને ગુણ કે અવગુણ કરવાના સ્વભાવવાળા નથી. કારણકે તે જડ છે. પરંતુ મને એ જ ગુણદોષને ઉત્પન્ન કરનાર ખેતર સમાન છે. જ્ઞાનીને પરવસ્તુનું માહાત્મ નથી તેથી તેમનું મન વિષયોમાં રમતું નથી. ભરત ચક્રવર્તીને ભોગની સામગ્રીનો વિચાર કરતાં જ્ઞાન થયું તેમ જ્ઞાનીને સર્વ ભોગો પ્રત્યે વૈરાગ્ય હોવાથી જ ભોગો બંઘનું કારણ થતા નથી. માયા પાણી રે જાણી તેહને,
લંઘી જાય અડોલ; સાચું જાણી રે તે બીતો રહે,
ન ચલે ડામાડોલ. ઘન, ૮
