________________
આઠ વૃદ્ધિની સઝાય માન્યાં પુદ્ગલ એક સમાન જો.” એવી દ્રષ્ટિથી જગતને જોનારા મહાત્માઓ ચિત્તવિશુદ્ધિરૂપ જે મોક્ષમાર્ગને આરાઘે છે તે વાસ્તવિક એક જ પ્રકારનો છે. અવસ્થાભેદથી ગુણસ્થાન આદિ ભેદ પડે છે પરંતુ માર્ગ વાસ્તવિક એક જ છે. તે વિષે શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર હસ્તાક્ષર (સદ્ગુરુપ્રસાદ) આંક ૪ માં કહ્યું છે કે
મોક્ષના માર્ગ બે નથી. જે જે પુરુષો મોક્ષરૂપ પરમ શાંતિને પામ્યા, તે તે સઘળા સત્યરુષો એક જ દ્વારેથી પામ્યા છે, વર્તમાન કાળે પણ તેથી જ પામે છે, અનાગત કાળે પણ તેથી જ પામશે. ત્યાં તે માર્ગમાં મતભેદ નથી, અસરળતા નથી, ઉન્મત્તતા નથી, ભેદભેદ નથી, માન્યામાન્ય નથી. પવિત્ર માર્ગ તે છે, સરળ માર્ગ છે, સ્થિર માર્ગ તે છે. સમભાવી માર્ગ તે છે. અનુપમ અને સ્વાભાવિક શાંતિરૂપ માર્ગ તે છે. સર્વ કાળે તેનું હોવાપણું છે.” અત્રે એ પત્ર સંપૂર્ણ વિચારતાં વાસ્તવિક મોક્ષમાર્ગ એક જ છે તે સમજાય છે.
તેમ છતાં જગતના બાહ્ય વિષયોમાં મોહ પામેલા દીનપામર જીવો અજ્ઞાનને લઈને મોક્ષમાર્ગ ભિન્ન ભિન્ન હોવાનું કહ્યું છે. ઘર્મમાં બાહ્યવૃષ્ટિથી ભેદ દેખાવા છતાં વાસ્તવિક ભેદ નથી તે હવે કહે છે – શિષ્ય ભણી જિન દેશનાજી, કહે જન પરિણતિ ભિન્ન; કહે મુનિની નય દેશનાજી, પરમાર્થથી અભિન્ન.
મન૨૦ જિનેશ્વર ભગવાનની દેશના સર્વનય-ગર્ભિત હોય છે અને તેમાં એવો અતિશય હોય છે કે સભાના સર્વે જીવો પોતપોતાની
