________________
આઠ દૃષ્ટિની સઝાય યથાર્થ સમજાય છે, એવા નિર્મળ બોઘને કારણે ધ્યાનમાં સહજ પ્રવૃત્તિ થાય છે. વળી ધ્યાનમાં પરમ સુખ અનુભવાતું હોવાથી આ દ્રષ્ટિવાળા યોગી, બને તેટલો વખત અપ્રમત્તપણે ધ્યાનમાં સ્થિર રહે છે. તેથી જેમ દૂષણ વિનાનું જાતિવંત રત્ન નિરંતર દીપે છે, તેમ આ દ્રષ્ટિમાં રહેલા યોગીનો આત્મા સત્ય ધ્યાન વડે સદા દેદીપ્યમાન દેખાય છે.
અહીં પ્રસંગાનુસાર ધ્યાન વિષે સમજવાની જરૂર છે. . ધ્યાન કરવામાં પ્રથમ ધ્યેયનો નિર્ણય કરવો પડે છે. હઠયોગ વગેરેમાં કોઈ પરવસ્તુ ઉપર ચિત્ત એકાગ્ર કરવાનો અભ્યાસ કરવામાં આવે છે અને તેમાં કર્મબંઘથી છૂટવું કે મોક્ષપ્રાપ્તિ એ લક્ષ હોતો નથી. અહીં તો મોક્ષને અર્થે પ્રયત્ન કરવાનો હોવાથી આત્માથી જુદું ધ્યેય નથી. પરંતુ સમ્ય દર્શન ન થાય ત્યાં સુધી આત્મસ્વરૂપનો લક્ષ થતો નથી. અનાદિથી વૃત્તિ બાહ્ય છે તે દર્શનમોહ અને ચારિત્રમોહને કારણે અંતરમાં વાળવી અશકય છે, તેથી સદ્ગુરુ આજ્ઞાએ પ્રથમ ચાર દ્રષ્ટિમાં કહ્યા પ્રમાણે પુરુષાર્થ કરતાં જ્યારે દર્શનમોહની મંદતા થાય ત્યારે ધ્યેય વિષે નિઃશંકતા થાય અને જીવ પાંચમી દ્રષ્ટિમાં આવ્યો ગણાય. ત્યાર પછી ચિત્તવૃત્તિ વિશેષ વિશેષ એકાગ્ર કરવી અથવા ધ્યેયમાં ચિત્તનું સ્થાપન કરવું તે ઘારણા છે. તે માટે છઠ્ઠી દ્રષ્ટિમાં કહ્યું તેમ નિરંતર શ્રુતનું અવલંબન લેવું પડે છે.
એ રીતે અભ્યાસ કરતાં ઘારણાના વિષયમાં એક સરખી
