________________
૧
ઢાળ આઠમી
આઠમી પર વૃષ્ટિ (તુજ સાથે નહિ બોલું મારા વહાલા–એ દેશી) દ્વિષ્ટિ આઠમી સાર સમાથિ, નામ પર તસ જાણુંજી; આપ સ્વભાવે પ્રવૃત્તિ પૂરણ, શશિરામ બોથ વખાણું); નિરતિચાર પદ એહમાં યોગી, કહિયે નહીં અતિચારી; આરોહે આરૂઢ ગિરિને, તેમ એહની ગતિ ન્યારી. ૧
આ આઠમી દ્રષ્ટિનું નામ પર છે. આગળની સાત દ્રષ્ટિ કરતાં આ આઠમી દ્રષ્ટિમાં રહેલા યોગીઓની દશા સર્વોત્કૃષ્ટ હોવાથી તેનું પરા નામ સાર્થક છે. આ વૃષ્ટિનું અંગ સમાધિ છે.
ધ્યાનની ઉચ્ચ કોટીનું નામ સમાથિ છે. કેટલાક તેને ધ્યાનનું ફળ કહે છે. ચિત્તનું દેશબંઘન થવું તે ઘારણા, એક્તાનતા થવી તે ધ્યાન અને વર્તમાન બંઘઅવસ્થાને શૂન્યરૂપ કરીને પરમાત્મસ્વરૂપે પ્રતિભાસવું તે સમાધિ છે. સાતમા ગુણસ્થાનને અંતે જ્યારે શ્રેણી માંડે છે ત્યારે સમાધિમાં આરૂઢ થયેલા યોગીઓ આ આઠમી દ્રષ્ટિમાં પ્રવેશ કરે છે. તેથી આઠમી દૃષ્ટિમાં પૂર્ણપણે આત્મસ્વભાવમાં પ્રવૃત્તિ કરવારૂપ તત્ત્વપ્રવૃત્તિ નામનો ગુણ પ્રાપ્ત થાય છે.
આ દ્રષ્ટિમાં બોઘનો પ્રકાશ પૂર્ણચંદ્રની શીતળ ચાંદની જેવો આલ્હાદક છે, અર્થાત્ અપૂર્વ જ્ઞાન સાથે અપૂર્વ શાંતિ અનુભવાય છે. પૂનમના ચંદ્ર ઉપર જેમ આછું વાદળ આવ્યું હોય તેની પાર જેમ ચંદ્ર દેખાય, એવો આત્માનો અનુભવ છે.
