________________
આઠ દૃષ્ટિની સઝાય તે પદ ગ્રંથિ વિભેદથીજી, છેહલી પાપ પ્રવૃત્તિ; તસલોહ પદ ધૃતિ સમીજી, તિહાં હોય અંતે નિવૃત્તિ.
મન- ૭ એ પદ ક્યારે પ્રાપ્ત થાય? તો કે ગ્રંથિભેદ–સમતિ થાય ત્યારે વેદ્ય સંવેદ્ય પદ પ્રાપ્ત થાય છે. પછી જે પાપપ્રવૃત્તિ કરે છે તે ન છૂટકે કરે છે. કારણ કે બંઘનાં કારણ દુઃખદાયી જાણ્યાં છે તેથી કર્મના ઉદયમાં પરવશપણે યુદ્ધાદિ કરે તો પણ તે તડકામાં તપી ગયેલા લોઢા ઉપર ચાલવા સમાન મહાદુઃખદાયી સમજીને કરે છે. અર્થાત્ જેટલી પાપપ્રવૃત્તિ તે સમકિતી કરે છે તે પૂર્વકર્મના ઉદયે થાય છે અને છૂટે છે. તેવું કરવાના ભાવ નથી, તેથી ફરી કરે નહીં. તેથી છેલ્લી પાપપ્રવૃત્તિ કહી છે. તપાવેલા લોઢા ઉપર પગ મૂકીને તરત ઉપાડી લે છે પણ ત્યાં પગ ટકાવવા જેમ ઇચ્છા થતી નથી, તેમ બહારથી પાપની પ્રવૃત્તિમાં પ્રવર્તતો લાગતાં છતાં ચિત્ત ત્યાં ટકતું નથી. સંસારના કાર્યોમાં મન ખૂંચે નહીં, માત્ર હેયબુદ્ધિથી વૈરાગ્યસહિત પ્રવર્તે છે. તેથી તે પાપપ્રવૃત્તિ છેવટની છે અર્થાતુ ફરી તેવાં કર્મબંઘનું તે નિમિત્ત થતી ન હોવાથી અંતે નિવૃત્તિ થાય છે.
એહ થકી વિપરીત છેજી, પદ તે અવેદ્ય સંવેદ્ય; ભવાભિનંદી જીવનેજી, તે હોય વજ અભેદ્ય.
મન૦ ૮ વેદ્ય સંવેદ્ય પદ જ્ઞાની યોગીઓનું છે અને તે છેલ્લી ચાર દ્રષ્ટિમાં હોય છે. ચોથી દ્રષ્ટિ સમકિતની ઘણી નજીક હોવાથી યોગ્યતાવાળી છે તેમ છતાં હજી તેમાં ઉપર કહ્યું તેથી વિપરીત
