________________
ચોથી દીપા દ્રષ્ટિ ભાષામાં અને પોતપોતાની અપેક્ષાએ જેમ ઘટે તેમ તત્ત્વને યથાર્થ સમજી જાય છે; અને એ રીતે તેમની શંકાઓનું સમાઘાન આપોઆપ થઈ જાય છે.
સર્વજ્ઞને અનુસરનારા જે મુનિઓ છે તેઓ પ્રમાણભૂત વસ્તુને લક્ષમાં રાખીને અમુક નયની અપેક્ષાએ દેશના આપે છે. પરભવની શ્રદ્ધા કરાવવા નિત્ય-દ્રવ્ય દ્રષ્ટિ ઉપર ભાર મૂકે, અથવા વૈરાગ્યના હેતુથી અનિત્ય-પર્યાય દ્રષ્ટિ ઉપર ભાર મૂકે. એમ જુદા જુદા જીવોને ઘર્મનું બીજારોપણ જે રીતે થાય એ રીતે જુદા જુદા નયથી દેશના આપે છે. પરંતુ તેમાં મોક્ષપ્રાપ્તિ એ જ એક પરમાર્થ હોવાથી તે અભિન્ન છે.
શબદ ભેદ ઝઘડો કિસ્યો, પરમારથ જો એક કહો ગંગા કહો સુરનદીજી, વસ્તુ ફરે નહીં છે. :
મન૦ ૨૧ કપિલ, બુદ્ધ આદિ અન્ય દર્શનના મહાપુરુષોએ ઉપદેશ કર્યો છે તેઓએ પણ, સર્વલને માન્ય કરીને કહું છું, એમ કહ્યું છે. તે મહાત્માઓનો આશય તે તે દેશ કાળને અનુસરીને હોય તે જાણ્યા વિના તેમના પર આક્ષેપ કરવો તે સર્વજ્ઞ પર આક્ષેપ કરવા જેવું છે. પરમાર્થ એક છતાં શબ્દ ભિન્ન ભિન્ન હોય તે વિષે વિવેકીજનો વિવાદ કે ઝઘડો કરે નહીં. જેમ કે ગંગાને કોઈ સુરનદી કહે તેથી તે નદી કંઈ ફરી જતી નથી. માટે સામાનો અભિપ્રાય જાણ્યા વિના એકદમ તેનું ખંડન કરવું યોગ્ય નથી. મતભેદ વખતે મધ્યસ્થ રહેવું થોગ્ય છે.
