________________
આઠ દૃષ્ટિની સઝાય આગલી ચાર દૃષ્ટિ પ્રમાણે યોગસાઘન કરેલ હોવાથી જે ગુણો પ્રગટેલા હોય છે તે પણ આ પાંચમી દ્રષ્ટિમાં સ્થિર થાય છે, તેથી ધૈર્યવાળો અને પ્રભાવશાળી બને છે. મિત્રાદિક= મૈત્રી, પ્રમોદ, કરુણા ને ઉપેક્ષા એ ચાર ભાવનાથી યુક્ત ચિત્ત હોય છે. સર્વ જગતથી નિર્વેર બુદ્ધિ હોવાથી દુશ્મનને પણ મિત્રભાવે જુએ તે મૈત્રીભાવના, પરના પરમાણુ જેવા ગુણને પણ પર્વત જેવા દેખે તે પ્રમોદભાવના, પરના દુઃખને પોતાના દુઃખ સમાન સમજીને દૂર કરે કે ઉપાય વિચારે તે કરુણાભાવના, કોઈના દોષ ન જુએ, જગતના સર્વ પ્રતિબંઘને વિસારી આત્મહિતમાં વર્તે તે ઉપેક્ષાભાવના–એ ચાર ભાવના ચિત્તમાં સહેજે પ્રવર્તે પુણ્યના પ્રભાવથી ઇષ્ટનો લાભ થાય. માનઅપમાન, રાગદ્વેષ, સુખદુઃખ આદિ કંઠથી પરાજય ન પામે. વળી તે સર્વને ઉપકારક હોવાથી લોકોને સદા પ્રિય લાગે છે. નાશ દોષનો રે તૃમિ પરમ લહે,
સમતા ઉચિત સંયોગ; નાશ વેરનો રે બુદ્ધિ શતંભરા;
એ નિષ્પન્નહ યોગ. ઘન૦ ૩ અગાઉ “લોભી કૃપણ દયામણો' આદિ દોષો ગણાવ્યા હતા, તે દૂર થવાથી અને આત્માના જ્ઞાનની પરમ તૃતિ અનુભવવાથી, પરવસ્તુ ન હોય તો પણ, સંતોષ રહે. અપરાઘ કરનાર પ્રત્યે પણ ક્રોઘની મંદતા હોવાથી અને મૈત્રીભાવના હોવાથી સમતા-ક્ષમા રહે. લોભના જવાથી દાન, પ્રિયવચન વડે બીજાને સંતોષે અને જ્યાં જેમ ઘટે તેમ વર્તે તે ઉચિત અથવા
