________________
૪૯
છઠ્ઠી કાંતા દ્રષ્ટિ ઔચિત્ય નામનો ગુણ છે. એ આદિ ગુણોનો સંયોગ આ પાંચમી દ્રષ્ટિમાં થાય છે. પૂર્વનું વેર જેની સાથે હોય તેની માફી માગીને કે તેના ઉપર ઉપકાર કે વિનય કરીને તે વેરનો નાશ થાય તેમ વર્તે છે અને નવું વેર કરતો નથી. એ રીતે વેરભાવનો નાશ કરે છે. તેની બુદ્ધિ સેંકડો આશ્રિતોને પોષે તેવી પ્રભાવવાળી અગમ હોય. અથવા મૂળમાં ઋતંભરા પાઠ છે, કર્મયોગનાં પાંચ ગુણોમાં છેલ્લો ઋતંભર ગુણ છે.
જેથી આત્મા પ્રાપ્ત થાય એવી અત્યંતર ક્રિયા તે કર્મયોગ છે. તેમાં (૧) પ્રવૃત્તિ અથવા યથાપ્રવૃત્તિકરણ, (૨) પરાક્રમ અથવા અપૂર્વકરણ (૩) જય અથવા અનિવૃત્તિકરણ (૪) આનંદ અથવા સમ્યક્દર્શનની પ્રાપ્તિ અને (૫) ઋતંભર એટલે સમ્યક દર્શન સહિત વ્રતનું આચરવું. એવી ઋતંભર ગુણવાળી બુદ્ધિ નિષ્પન્નયોગી એટલે જેને યોગ પ્રાપ્ત થયો છે એવા સમ્યફષ્ટિને હોય છે..
ચિત યોગના રે જે પરગ્રંથમાં,
- યોગાચારય દિ; પંચમ દ્રષ્ટિ થકી તે જેડીએ,
એહવા તેહ ગરિ. ઘન- ૪ પર ગ્રંથ એટલે જૈનેતર ગ્રંથમાં પણ યોગનાં જે ચિહ્નો યોગાચાર્યોએ વર્ણવ્યાં છે તે બઘાં પાંચમી દ્રષ્ટિથી લાગુ પડે છે. એવા પાંચમી દ્રષ્ટિવાળા મહાત્મા ગરિઠ્ઠ. એટલે ચઢિયાતા હોય છે. જૈનમાં યોગનાં બાહ્ય ચિહ્નો અને હઠયોગ આદિની વાતો નથી પરંતુ અન્ય મતોમાં હઠયોગ આદિ ગુરુની આજ્ઞાએ કરતાં
