________________
સમર્થવતા કે વિદ્વાનપંડિત, પંચમહાવ્રતધારી સાધુ-સંતોનો વિકલ્પ બની શકે નહીં. ધર્મસ્થાનકોમાં તેઓશ્રીની નિશ્રામાં જપ-તપ થવાને કારણે ત્યાંના ઉચ્ચ પવિત્ર પરમાણું (વાઇબ્રેશન્સ) અને પૂજ્ય મહારાજ, મહાસતીજીના ઉત્કૃષ્ટચારિત્ર પાલનને કારણે તેઓના પ્રવચનની ઊંડી, પ્રભાવક અને લાંબા ગાળાની અસર પડે છે.
જૈનધર્મ પ્રચાર કરતાં આચરણના પ્રભાવને પ્રાધાન્ય આપે છે. તેથી સાધકોની સામાચારીને કારણે ગુરુ ભગવંતોને ક્ષેત્ર કાળની મર્યાદાઓ હોય છે. વળી કેટલાંક ઉપકરણોનો ઉપયોગ પણ ન કરી શકે તેથી આવી વ્યાખ્યાન શ્રેણીઓમાં સાધુસાધ્વીજીઓનો ખૂબ ઓછો લાભ મળી શકે છે.
અત્યારે એક એવો પણ વર્ગ છે જેમાં યુવાનો વિશેષ, કે જે ઉપાશ્રયો અને દેરાસરોની ધાર્મિક અને આધ્યાત્મિક પ્રવૃત્તિઓમાં રસ લેતો નથી અને ધાર્મિક શિક્ષણ પણ લેતો નથી, તેનાં ઘણાં કારણો છે તે ચર્ચાને અહીં અવકાશ નથી. તે વર્ગમાં ધર્મની રુચિ જાગૃત કરવા વ્યાખ્યાનમાળા ઉપયોગી થઇ શકે.
પર્યુષણવ્યાખ્યાનમાળામાં એવા જ વક્તાઓને વકતવ્ય માટે આમંત્રણ આપવું જોઇએ કે જે જૈનધર્મ, ભારતીયદર્શનો અને સંસ્કૃતિના ઊંડા અભ્યાસી હોય તો જ તે વ્યાખ્યાનમાળાને ગૌરવ કે ગરિમા અપાવી શકે.
પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળાના વિષયો માત્ર ધાર્મિક, આધ્યાત્મિક કે શુષ્કજ્ઞાનને લગતાં જ રાખવા એવું કહેવાનો આશય નથી, પરંતુ કુટુંબ, સમાજ, વિજ્ઞાન, શિક્ષણ કે જીવનશૈલીને લગતા વિષયો પણ ધર્મના સંદર્ભે ચર્ચાય તો જ ઉપકારી બની શકે. કારણ કે ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષ એ ભારતીય સંસ્કૃતિના મુખ્ય પાયા છે.
ધર્મશાસ્ત્રો અને કથાનકોમાં આવતી ચમત્કારિક વાતો શ્રદ્ધાની દૃષ્ટિએ અને વૈજ્ઞાનિક રીતે સાચી હોય છે પરંતુ વૈજ્ઞાનિક દષ્ટિકોણથી આ વાતો નહિ સમજાવીએ તો એકવીસમી સદીના દ્વાર પર ઉભેલા, જિનેટીક સાયન્સ, કોમ્પ્યુટર, મેડિકલ અને સ્પેસ ટેકનોલોજી જેવો ઉચ્ચ અભ્યાસ કરતાં યુવક યુવતીઓ જલદીથી તે સ્વીકારી નહીં શકે. તેને તો આ વાતો માત્ર દંતકથા કે અંધશ્રદ્ધા લાગશે. તેમને ધર્મની દલીલો અતાર્કિક, કપોળકલ્પિત કે અસત્યમૂલક લાગશે. તેમને તો મંત્ર મેડીટેશન અને આહારની વાતો સામાજિક, આર્થિક, વૈજ્ઞાનિક અને પર્યાવરણના સદંર્ભ આપી સમજાવવી પડશે. સદાચાર કે જીવનમૂલ્યોનું સ્વકીય તથા વાસ્તવિક મૂલ્ય જ યુવાનો કે બાળકોનાં ચિતમાં
૩૧
