________________
જૈનદર્શનનું એક અંગ વ્યાખ્યાપ્રજ્ઞમિ-ભગવતી સૂત્ર છે. જેમાં વર્ણન આવે છે કે નારકી (નર્કમાં વસતા) ને ભય સંજ્ઞા, દેવોમાં પરિગ્રહ સંજ્ઞા તિર્યંચ (પશુ-પંખી)માં આહાર સંજ્ઞા અને મનુષ્યગતિએ મૈથુનસંજ્ઞાની અધિકતા જોવામાં આવે છે. આમ મનુષ્યમાં કામવાસના-મૈથુન સંજ્ઞા વિશેષ દષ્ટિગોચર થાય છે.
જ્ઞાનાચાર, દર્શનાચાર, ચારિત્રાચાર, તપાચાર અને વીર્યાચાર એ મોક્ષસાધનાના પંચાચાર છે. પંચાચારમાં વીર્યાચારની પ્રધાનતા દર્શાવતા પ.પૂ.ચંદ્રશેખર વિજયજીએ બ્રહ્મચર્યને જીવનનો અમૃતકુંભ ગણાવ્યો છે. માનવજીવનમાં જાતીયવાસનાના આવેગોથી બીજી મોટી કોઈ હોનારત નથી. જૈન દાર્શનિકોએ બતાવેલ પંચાચારના પાલન દ્વારા દ્રવ્યવીર્ય અને ભાવવીર્યના રક્ષણથી આપણે આ હોનારતથી બચી શકીએ છીએ.
દ્રવ્યવીર્ય એટલે શરીરની સપ્તધાતુમાં સાતમી અને ઉત્કૃષ્ટ ધાતુ અને ભાવવીર્ય એટલે આત્માનો ઉલ્લાસ. આત્માનો ઉલ્લાસભાવ અવળા માર્ગે વહેતો હોય તો આત્માનું ભાવવીર્ય અશુભ કહેવાય. જેથી દ્રવ્યવીર્ય પણ અશુભમાં પરિણમે છે. વીર્યને શરીરનો રાજા કહ્યો છે. વીર્યનું ઓજ અને તેજમાં રૂપાંતર થાય છે જેના આધ્યાત્મિક અને ભૌતિક લાભો અપરંપાર છે.
નવવાડે વિશુદ્ધ બ્રહ્મચર્યનું પાલન કરનારા આપણાં ગુરૂ ભગવંતો અને પૂ.મહાસતીજીઓએ વીર્યરક્ષાના ઉપાયો બતાવી આપણી પર અનંત ઉપકાર કરતાં કહ્યું છે કે, ઝેરનાં પારખાં કદી કરવા જેવા નથી, આગને અડનાર દાઝે છે એ ન્યાયે નિમિત્તોથી દૂર રહેવું, ઉપાદાનને નિર્મળ કરવું. પાત્રતા કેળવવી, સાદું અને સાત્વિક ભોજન લેવું. એકાંતમાં વિજાતીયનો પરિચય-સહવાસ ટાળવો, ઉદભર્ વેષનો ત્યાગ એટલે વસ્ત્રસૌંદર્ય પરિધાનમાં સાદગી અને સંસ્કારિતા, અશ્લીલ, શૃંગારિક દશ્ય, શ્રવણ મનોરંજનથી દૂર રહેવું. બીભત્સ કે અતિશૃંગારિક પુસ્તકોનું વાંચન ન કરવું. સત્ પુરૂષોનો સમાગમ અને સત્સાહિત્યનું વાંચન આ અમૃતકુંભની રક્ષા કરવામાં સહાયક બને છે. જરાસરખી અસાવધાની વિદ્યુમ્માલી વિદ્યાધર, લક્ષ્મણા સાધ્વી અને મહાત્મા અરણિકમુનિ વાસનાના આ વાવાઝોડાનો કેવો ભોગ બન્યા હતા તે ચિંતવવું. માનવદેહ ભોગ અર્થે નથી એ સમજાતા ઘણાં બધાં બંધનો અને આક્તોથી બચી શકાશે.
અધ્યાત્મ આભા
૭૮
F
