________________
પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળાઓ સાત્ત્વિક ચિંતનની આબોહવા સર્જી શકે
વાણી એ મા સરસ્વતીનું વરદાન છે. વકતૃત્વશક્તિ એક શસ્ત્ર છે. ભદ્રસમાજનાં સંસ્કારી જનો એનો ઉપયોગ કરે તો એ ધર્મ, સમાજ અને રાષ્ટ્રને માટે કલ્યાણકારી બનશે અને વિકૃતના હાથમાં મહાવિનાશ !
જૈનદર્શન મૌનને મહત્વ આપે છે. તીર્થકર ભગવંતો કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ સુધી મૌનસાધના કરતાં. મૌનસાધના પછી પ્રગટતી વાણી, મંત્ર બનીને અનેકની તારણહાર બની જતી.
આ તો સાધક આત્માઓની વાત થઈ. સમાજના સાંપ્રત પ્રવાહે અભિવ્યક્તિ માટે દરેક ક્ષેત્રમાં વકતૃત્વશક્તિ આવશ્યક છે. ઈતિહાસ સાક્ષી છે કે વાણી દ્વારા દરેક ક્ષેત્રે ક્રાંતિ થઈ છે.
પર્યુષણ પર્વની પરંપરાગત ઉજવણીમાં કર્મકાંડ અને આરંભસમારંભનું પ્રાધાન્ય વધ્યું. ત્યારે પંડિત સુખલાલજીએ સમ્યકજ્ઞાનના પ્રચાર અને જૈનદર્શનને વ્યાપકરૂપમાં જનસમાજમાં પ્રચલિત કરવા, વ્યાખ્યાનમાળા પ્રવૃત્તિની પ્રેરણા આપી. સ્વ. પરમાણંદ કાપડિયા અને સ્વ.ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહે મુંબઈમાં પ્રવૃત્તિના મંડાણ કર્યા.
વર્તમાન સમયમાં ગુજરાત, મુંબઈ અને અન્ય મોટાશહેરોમાં પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળાઓનું મોટા પ્રમાણમાં આયોજન થતું હોય છે.
આવી વ્યાખ્યાનમાળાઓનું આયોજન કરતી વખતે, કેટલાક લક્ષમાં લેવા જેવા મહત્ત્વના મુદ્દાઓની આપણે ચર્ચા કરીશું.
પર્યુષણ પર્વ, સંતોની નિશ્રામાં જપ-તપ, દાન અને શિયળ ભાવમાં રહી આત્મકલ્યાણની સાધના કરવાનો પર્વસમૂહ છે. ધર્મસ્થાનકોમાં બિરાજમાન સંતોના દર્શનશ્રવણને પ્રથમ પ્રાધાન્ય આપવું જોઈએ. વ્યાખ્યાનમાળાના સમયનું એવી રીતે આયોજન કરવું જોઈએ કે ઉપાશ્રયોમાં થતાં વ્યાખ્યાન, વાંચણી તથા પ્રતિક્રમણના સમયને ખલેલ ન પહોંચે.
અધ્યાત્મ આભા
૩૦
