________________
પર હોય ત્યાં સુધી જ જીવતા રહે છે, ચૂંટી લઈએ તો એ મરી જાય. માતા કહે છે, આ ફૂલ ક્યાં મર્યા છે એ તો તાજો છે, સુંગધી છે. વર્ધમાન વ્યથાયુક્ત સ્વરે કહે છે, ના મા, એમ નથી ક્ષણે ક્ષણે એ કરમાતા જાય છે. સાચે જ એ મરી ગયા છે. ફરીથી ફૂલને ચૂંટીશ નહિ મા ! મને બહુ દુ:ખ થયું. વર્ધમાનનું દિવ્યજ્ઞાન અને સૂક્ષ્મ સંવેદના સર્વત્ર આત્માના દર્શન કરે છે.
કોઈ એકવાર, માતા વર્ધમાનને લઈ પાસેના બગીચામાં ફરવા ગઈ. લીલાઘાસની હરિયાળી પર માતા, દાસીઓ સાથે ચાલી રહી છે. વર્ધમાન દૂર ઊભા ઊભા એમને જુએ છે. મા તેને પોતાની પાસે બોલાવે છે પણ તે આવતા નથી અને
કહે છે,
મા, તે આ ઘાસના જીવોને શા માટે કચરી નાખ્યા ? એને કેટલી પીડા થઈ રહી છે ? જો એના ઉઝરડા મારી પીઠ પર પડ્યા છે ! માએ દોડીને વર્ધમાનને તેડી લીધો. અને પીઠ પર જોયું તો ખરેખર ઉઝરડાના નિશાન હતા. એ જોઈને માતા ખૂબ દુઃખી થઈ.
બાળક વર્ધમાન, મિત્રો સાથે પશુ-પંખીનું સંગ્રહાલય જેવા જાય છે. સંગ્રહાલયમાં પંખીઓની ક્રિીડા જોઈ બાળકો નાચે છે. ખુશ થાય છે. વર્ધમાન તો આ જોઈ ઉદાસ થઈ જાય છે. ઘરે આવીને માને પૂછે છે, મુક્ત ગગનમાં ઊડતા પંખીઓને
ક્યા અપરાધ માટે કેદની સજા કરી છે. શું કામ તેની સ્વતંત્રતાનો અધિકાર છીનવી લીધો છે ?
વર્ધમાનના વ્યાકુળ અંત:કરણને ક્યાંય ચેન પડતું નથી. બીજે દિવસે સંગ્રહાલયમાં જઈ પહેરેગીરને દૂર જવા કહ્યું. પાંજરામાં રહેલા તમામ પશુપંખીને છોડી મૂક્યા. બાલ વર્ધમાનની પ્રબુદ્ધ કરુણાને તોફાનમાં ખપાવવામાં આવે છે.
પાણી, અગ્નિ, વાયુ, વનસ્પતિ કે માટીમાંના એકેન્દ્રિયથી પંચેન્દ્રિય જીવોના જીવનનો સંપૂર્ણ સ્વીકાર ભગવાન મહાવીરે કર્યો. છકાયનારક્ષક જગતના જીવમાત્રનું
= ૪૯ E
