________________
લીચ્છવી ગણરાજ્યના પ્રમુખ મહારાજચેટક, સમ્રાટઅશોક, સંપ્રતિ ખારવેલ, શ્રેણિક, ચંદ્રગુપ્ત, સિદ્ધરાજ, કુમારપાળ, વસ્તુપાળ, તેજપાળ અને શિવાજી જેવા શાસકો ભગવાન મહાવીર, ગૌતમબુદ્ધ, હેમચંદ્રાચાર્ય કે સમર્થ સ્વામી રામદાસ જેવા મહામનિષીઓની આજ્ઞામાં રહેતા. તેથી પ્રજા ખૂબ જ સુખી હતી.
અન્ય ધર્મના તહેવારના ઓઠા હેઠળ મહાવીર જયંતી જેવા અહિંસા દિને પણ મુંબઈની મ્યુનિસિપાલીટીએ “ધાર્મિક વધ” માટે કતલખાના ચાલુ રાખવાની મંજૂરી આપી હતી. અહિંસા પ્રેમીઓના પ્રચંડ વિરોધને કારણે આ મંજૂરી તો પાછી ખેંચાઈ ગઈ પણ શાસકો “ધર્મ' અને “વધ” શબ્દ જોડીને ધર્મનું શું અર્થઘટન કરતા હશે?
હિંસાના પાયા પર ઉભેલ, જીવનધોરણ, સમાજરચના કે શાસનનું પતન નિશ્ચિત થાય છે. ક્રૂરતાથી શરીરનું પોષણ એ ભૌતિક સમૃધ્ધિ નથી. જ્યાં કરુણા અને દયાનો સ્તોત્ર સુકાઈ જાય ત્યાં પરિણામે અશાંતિ સર્જાઈ છે.
પ્રજાનું શારીરિક અને માનસિક સ્વાસ્થ અન્નાહાર પર આધારિત છે પરંતુ હવે તો મલ્ટીનેશનલ એગ્રીકલ્ચર કંપનીઓનો ભારતીય કૃષિપદ્ધતિ અને ખેત-પેદાશ પર ડોળો છે. તેણે ભારતીય જીવનપદ્ધતિને દૂષિત કરવાનું કાર્ય ક્યારનુંય શરૂ કરી દીધું છે. હિંસકજંતુનાશક દવાઓ (પેસ્ટીસાઈડઝ)ને બદલે સજીવ ખેતી જમીનને ફળદ્રુપ બનાવે છે. જાપાની ખેડૂતોએ પ્રાચીન ભારતીય સજીવ ખેતીના સફળ પ્રયોગો કરેલા અને તે માને છે કે રાસાયણિક ખાતરો (ફર્ટિલાઈઝર) કરતા ગાય, બળદ કે અન્ય પશુઓના છાણમાના સેંદ્રિય તત્ત્વો ખાતરૂપ, જમીનને અને પાકને વધુ સમૃદ્ધ બનાવે છે અને પુષ્કળ પોષક તત્ત્વો (વીટામીન્સ) પૂરાં પાડે છે.
પરંતુ અહીં તો પશુઓનો ઘાસચારો રાજકારણીઓ ચરી જાય છે. અને વિદેશી મેકડોનાલ્ડની ચેઈન રેસ્ટોરાં સમગ્ર ભારતમાં હમ્બર્ગર-ગાય અને બળદનું માંસ સુલભ બનાવી રહી છે. મેક્સમિલન કંપનીના તૈયાર રોટલીના પેકેટો માછલીના લોટ સાથે મેળવીને બનાવેલા હોય તો નવાઈ પામવા જેવું નથી. ગેટ કરાર અને
૩૭ |
