________________
સંયોગથી સ્વભાવ પર દષ્ટિ ને ધર્મ
પરમ ઉપકારી તીર્થંકર પરમાત્મા સમગ્ર જીવસૃષ્ટિના કલ્યાણ અર્થે ધર્મતીર્થ ની સ્થાપના કરે છે અને જીવોને ધર્મનો મર્મ સમજાવે છે. તેમણે પોતાના પૂર્ણજ્ઞાનથી જોયું કે જીવાત્મા પાપોથી દુઃખ પામે છે અને ધર્મથી સુખ પામે છે.
पापद् दुःखम, धर्मात् सुखम।
પરંતુ આપણે અજ્ઞાન દશામાં સુખ મેળવવા પાપમાર્ગે ચાલીએ છીએ અને અંતે દુ:ખ અને અશાંતિથી ઘેરાઈ જઈએ છીએ.
કલ્યાણમિત્ર ગુરુભગવંતો, આપણને સુખ અને શાંતિની પ્રાપ્તિ કરાવવા સાચારમય અને વ્રતીજીવન જીવવાની પ્રેરણા કરે છે. જે આપણને ધર્મ માર્ગે જવાની પૂર્વભૂમિકા પૂરી પાડે છે.
પ્રત્યેક ધર્મક્રિયાનો હેતુ કે અંતિમ ફળ તો, આત્માની શુદ્ધિ જ છે એ સંદર્ભે જ ધર્મના સ્વરૂપની વિચારણા શ્રેયસ્કર બને.
આત્માનો સ્વભાવ તે ધર્મ, આત્માને સ્વભાવમાં ધારે તે ધર્મ એટલે કે આત્માને સ્વભાવમાંથી પરભાવમાં ન જવા દે તે ધર્મ, આત્મપરિણામની સહજ સ્વરૂપે પરિણતી થવી તે ધર્મ. જે આપણને સંસારપરિભ્રમણથી છોડાવી ઉત્કૃષ્ટ શાશ્વતા સુખ તરફ લઈ જાય તે ધર્મ. વીતરાગતા પ્રગટ કરાવે તે ધર્મ.
જૈન દર્શનમાં સમ્યકદર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્ર રૂપ ત્રિરત્મની આરાધનાને ધર્મ કહ્યો. અનેકાન્ત એ જૈનશાસનનો આત્મા છે તો સ્યાદ્વાદ એ જૈનશાસનની કથનશૈલી છે. અપરિગ્રહ અને જીવરક્ષારૂપ સ્થળ અને સૂક્ષ્મ અહિંસાનું વિવેચન જૈન ધર્મના સ્વરૂપના દિવ્યદર્શન કરાવે છે. ક્ષમાપના વિશ્વને અણમોલ ભેટ છે.
