________________
પછી
યોગસાર પ્રકરણ/દ્વિતીય પ્રસ્તાવ/બ્લોક-૩ શ્લોકાર્ચ -
કાલના અનુભાવથી પ્રાયઃ સર્વ જીવોએ પડવું જોઈએ=દષ્ટિરાગમાં પડવું જોઈએ. તે કારણથી સંતોમાં પણ=પરલોકાર્ચે સાધના કરનાર એવા જીવોમાં પણ, મત્સરનો હેતુ, પાપી એવો આ નિર્મિત છે. ll II
જ સતાપમાં ષષ્ટી વિભક્તિ સપ્તમીના અર્થમાં છે. ભાવાર્થ
વર્તમાનમાં દુઃષમા નામનો પાંચમો આરો વર્તે છે જે ધર્મ માટે બહુ સારો કાલ નથી. પરંતુ ખરાબ કાલ છે અને આ કાલના અનુભાવથી સર્વજીવોએ પ્રાયઃ દૃષ્ટિરાગમાં પડવું જોઈએ. તો આ કાલને શાસ્ત્રકારોએ ખરાબ કાલ કહ્યો છે તે સાર્થક થાય. જો બધા જીવો દૃષ્ટિરાગનો ત્યાગ કરીને તત્ત્વના રાગવાળા થાય તો જગતમાં આ કાલનો અનુભાવ કઈ રીતે પોતાનું સ્વરૂપ બતાવી શકે ? માટે કટાક્ષ ભાષામાં ગ્રંથકારશ્રી કહે છે આ કાલમાં પ્રાયઃ બધા જીવોએ દૃષ્ટિરાગમાં યત્ન કરવો જોઈએ.
અહીં “પ્રાયઃ” શબ્દથી એ બતાવે છે કે ખરાબ કાલમાં પણ કેટલાક યોગ્ય જીવો આ દૃષ્ટિરાગથી મુક્ત છે અને આથી જ આ પાંચમો આરો ખરાબ હોવા છતા છઠ્ઠા આરા જેવો સર્વથા ધર્મ રહિત નથી. તોપણ મોટાભાગના જીવો આ કાલ પ્રમાણે દૃષ્ટિરાગમાં યત્ન કરે એ કાલને અનુરૂપ ઉચિત છે. તેથી પાપી એવો આ દૃષ્ટિરાગ ધર્મપરાયણ જીવોમાં પણ નિર્માણ થયેલો છે અને પોતપોતાની માન્યતા કરતાં ભિન્ન માન્યતાઓ પ્રત્યે આ દૃષ્ટિરાગ મત્સરનો હેતુ બને છે. આ કારણે પોતાની માન્યતાથી ભિન્ન માન્યતા તત્ત્વને સ્પર્શનારી હોય તોપણ તેના પ્રત્યે દ્વેષ કરીને આવા જીવો તત્ત્વના વૈષી બને છે. તેથી બાહ્ય રીતે સંયમની આચરણાઓ, તપાદિ કરે છતાં દૃષ્ટિરાગના બળથી તત્ત્વનો દ્વેષ કરીને સંસારના દીર્ઘ પરિભ્રમણને પ્રાપ્ત કરે છે અને આવો પાપી દૃષ્ટિરાગ કાલના અનુભાવથી નિર્માણ કરાયેલો છે. આમ બતાવીને વિવેકી જીવોને આ કાલમાં દૃષ્ટિરાગથી બચવા માટે અત્યંત જાગૃત થવાનો ઉપદેશ ગ્રંથકારશ્રી આપે છે. Iકા
