________________
યોગસાર પ્રકરણ/દ્વિતીય પ્રસ્તાવ/શ્લોક-૧૩-૧૪
અહીં વિશેષ એ છે કે કેટલાક જીવો પોતાને કોઈક વસ્તુનો રાગ થાય, કોઈ પ્રત્યે ઇર્ષ્યા થાય કે કોઈક પ્રકારની સાંસારિક ભોગોની મનોવૃત્તિ થાય તો તે જોઈને પોતે માને છે કે અમે સ્વદોષોનું દર્શન કરીએ છીએ. પછી તે સ્વદોષોનું દર્શન કરીને પોતાનામાં ઘણા દોષો છે તેમ વિચારીને જીવનમાં સાધના માટે ઉત્સાહ વિનાના બને છે. આ પ્રકારનું સ્વદોષોનું દર્શન કલ્યાણનું કારણ બનતું નથી. પરંતુ કલ્યાણના અર્થી જીવે વિવકપૂર્વક વિચારવું જોઈએ કે આપણે વીતરાગ નથી અને જીવ જ્યાં સુધી વીતરાગ ન બને ત્યાં સુધી તેના આત્મા પર અનાદિના રાગાદિના સંસ્કારો પડ્યા જ છે જે નિમિત્તને પામીને અવશ્ય જાગૃત થાય છે. માટે તેટલા માત્રથી નિરુત્સાહી થવું જોઈએ નહીં પરંતુ વિવેકપૂર્વક દોષનિવારણના ઉપાયો સેવવા જોઈએ. આથી વિવેકી પુરુષે વિવેકપૂર્વક પોતાને પ્રાપ્ત થયેલો બોધ સ્થિર કરવા માટે અને નવો નવો બોધ કરવા માટે તથા પોતાના બોધને અનુરૂપ અપ્રમાદભાવથી ઉચિત ધર્મ અનુષ્ઠાનની આરાધના કરવા માટે ઉદ્યમ કરવો જોઈએ અને તે ઉદ્યમમાં કોઈ પ્રમાદ થતો હોય તો તે રૂપ સ્વદોષનું દર્શન ક૨વું જોઈએ. જેથી તે પ્રમાદ દૂર થાય અને આત્મહિતની પ્રવૃત્તિ દઢ બને. II૧૩]
અવતરણિકા :
જેઓ પરદોષ ગ્રહણમાં પ્રવૃત્ત છે તેવા જીવોને તત્ત્વની પ્રાપ્તિ દુર્લભ છે તે બતાવવા અર્થે કહે છે –
શ્લોક ઃ
૭૦
रागद्वेषविनाभूतं साम्यं तत्त्वं यदुच्यते ।
स्वशंसिनां क्व तत् तेषां परदूषणदायिनाम् ।।१४।।
શ્લોકાર્થઃ
રાગદ્વેષ વિના થનારું જે સામ્ય તત્ત્વ કહેવાય છે તે સ્વપ્રશંસા કરનાર અને પરદૂષણદાયી એવા તેઓને ક્યાંથી હોય ? અર્થાત્ હોય ale. 119811
