________________
૨૨૮
યોગસાર પ્રકરણ/પંચમ પ્રસ્તાવ/બ્લોક-૩૭-૩૮
શ્લોકાર્થ ઃ
પાપને કરીને પોતાનાથી ભિન્ન એવા કુટુંબને તેં પોપ્યું તે સ્વેન=સ્વના પાપોથી, તું દુઃખને સહન કરીશ. આ ખેદની વાત છે કે, મહાન અંતરમાં= પોતાના અને પરના વિષયમાં જે મહાન અંતર છે, તેમાં તું ભ્રાન્ત છું. II૩૭]]
ભાવાર્થ:
સંસારની જીવનવ્યવસ્થા જ પાપથી થાય તેવી છે અને પરમાર્થથી જીવ એકલો છે અને પોતાનાથી ભિન્ન એવા કુટુંબને મમત્વથી પોતાનું માને છે. અને તેના માટે આરંભ-સમારંભ કરીને તેઓને પોષે છે અને તેઓ પ્રત્યેના મમત્વનાં કારણે જે આરંભ-સમારંભ કર્યા તે સર્વ પાપોનાં દુઃખને તું સહન કરીશ. ખેદની વાત છે કે, પોતાના આત્માથી અન્ય સર્વ ભિન્ન છે તે પ્રકારના મહાઅંતરમાં તું ભ્રાન્ત છું. તેથી જ અંતર હોવા છતાં તેઓમાં પોતાની સાથે અંતર નથી, પોતાનાં છે તેમ માનીને તેઓ પ્રત્યે મમત્વ કરી અને આરંભ-સમારંભ કરીને તું સ્વયં તે સર્વના ફલરૂપ દુઃખને મેળવીશ. માટે તે ભ્રમને દૂર કરીને નિરારંભ જીવન માટે જીવવીર્ય ઉલ્લસિત થાય તે માટે આ પ્રકારનો ઉપદેશ આપે 9.113911
અવતરણિકા ઃ
પાપથી નિવૃત્તિ માટેનો પ્રેરણાદાયક ઉપદેશ આપે છે –
શ્લોક ઃ
चलं सर्वं क्षणाद्वस्तु दृश्यतेऽथ न दृश्यते । અનરામરવત્ પાપ, તથાપિ રુપે થમ્? ।।૮।।
શ્લોકાર્થ ઃ
સર્વ વસ્તુ ચલ દેખાય છે. અથ-આથી, ક્ષણ પછી દેખાતી નથી તોપણ અજર અમરની જેમ અર્થાત્ પોતે અજરઅમર છે તેમ, તું પાપ કેમ કરે છે ? II૩૮]]
