________________
૧૬
યોગસાર પ્રકરણ/પંચમ પ્રસ્તાવ/બ્લોક-૨૭-૨૮ અવતરણિકા -
વળી, આત્મકલ્યાણમાં વર્ષોલ્લાસ અર્થે સંસારનું પારમાર્થિક સ્વરૂપ બતાવતાં કહે છે – શ્લોક -
अनन्तान् पुद्गलावर्तानात्मनेकेन्द्रियादिषु । । भ्रान्तोऽसि च्छेदभेदादिवेदनाभिरभिद्रुतः ॥२७॥ साम्प्रतं तु दृढीभूय सर्वदुःखदवानलम् । ત્રિતd વિયા , સર મા ના વિપીર મો. ૨૮ શ્લોકાર્ચ -
છેદ-ભેદ આદિ વેદનાથી અભિભૂત થયેલોઅભિભવને પામેલો, એવો તું એકેન્દ્રિયાદિમાં અનંત પુદ્ગલ પરાવર્તાને ભમેલો છું. વળી, હવે દઢ થઈને સર્વ દુઃખો માટે દાવાનલ સમાન વ્રતનું દુઃખ કંઈક કાલ સહન કર, પરંતુ વિષાદવાળો ન થઈશ. Il૨૨૮II ભાવાર્થ -
યોગમાર્ગમાં પ્રસ્થિત જીવોને પણ વિષયોનો શ્રમ દુઃખરૂપ દેખાતો નથી પણ વ્રતની આચરણા દુઃખરૂપ જણાય છે. તેથી આત્મકલ્યાણ માટે તત્પર થયેલા પણ જીવો વિષાદને પામે છે. તેવા જીવોને વિષાદનો પરિહાર થાય અને સદ્વર્ય ઉલ્લસિત થાય તે અર્થે માર્ગાનુસારી ઉપદેશ આપતાં કહે છે.
હે જીવ!તું શાશ્વત છું અને અત્યાર સુધી આ સંસારમાં ભમતા એવા તારા અનંત પુદ્ગલપરાવર્તે પસાર થયા, તે કાળની કલ્પના પણ અતિદુષ્કર છે અને તેમાં મોટાભાગનો કાળ એકેન્દ્રિયાદિમાં પસાર થયો છે. જે ભવો છેદન-ભેદન આદિ વેદનાથી વ્યાપ્ત હતા, તેને સ્મૃતિમાં લાવીને સર્વદુઃખોના માટે દાવાનલ જેવા આ વ્રતના દુઃખને દઢ મન કરીને કેટલોક કાળ સહન કર. પરંતુ વિષાદ કર નહીં. આ પ્રકારના ચિંતવનથી વ્રતના ભારથી શ્રાંત થયેલું પણ ચિત્ત ઉત્સાહથી વ્રતમાં યત્ન કરી શકે છે.
