________________
૨૨૯
યોગસાર પ્રકરણ/પંચમ પ્રસ્તાવ/બ્લોક-૩૮-૩૯ ભાવાર્થ :
જગતમાં સર્વ પદાર્થો ચલ દેખાય છે. પોતાના ભવ પણ ચલ દેખાય છે. આથી, ક્ષણ પછી તે નથી તેમ પણ દેખાય છે. છતાં તે સર્વનો વિચાર કર્યા વગર પોતે જાણે અજરઅમર ન હોય તેમ માનીને તું પાપ કેમ કરે છે ? અર્થાત્ આ ક્ષણિક જગતમાં વિચાર્યા વગર પાપ કરીશ તો ભવ પૂરો થયા પછી તે પાપનું કારમું ફળ તારે જ ભોગવવું પડશે. આ પ્રકારે માર્ગાનુસારી ચિંતન કરવાથી અનાદિના ભોગના સંસ્કારોને કારણે, બાહ્ય પદાર્થો ચલ હોવા છતાં જે પાપપ્રવૃત્તિ ઉલ્લસિત થાય છે તે પણ ભાવિના અનર્થના સ્મરણના બળથી તિરોધાન પામે છે. માટે કલ્યાણના અર્થી જીવે હંમેશાં પાપનાં કટુફળનો વિચાર કરીને પણ પાપથી વિરામ પામવું જોઈએ. આ પ્રામાણિક ભય છે. પાપનાં ફલમાં નિર્ભીકતા દોષ છે, ભય ગુણ છે. [૩૮મા અવતરણિકા:દેહતા મમત્વના ત્યાગ અર્થે માર્ગાનુસારી ઉપદેશ આપે છે – શ્લોક -
सप्तधातुमये श्लेष्ममूत्राद्यशुचिपूरिते ।
शरीरकेऽपि पापाय, कोऽयं शौचाग्रहस्तव? ।।३९।। શ્લોકાર્ચ -
શ્લેખ, મલ, મૂત્રથી પૂર્ણ સપ્તધાતુમય એવા આ શરીરમાં પણ પાપ માટે આ શૌચનો તારો આગ્રહ શું છે ? IT૩૯II ભાવાર્થ :
સંસારી જીવોને અશુચિ પ્રત્યે જુગુપ્સા હોય છે. તેથી પોતાના શરીરમાં રહેલી અશુચિ પણ બહાર આવે છે ત્યારે તેને દૂર કરવા માટે શૌચનો આગ્રહ રાખી શુદ્ધિ માટે યત્ન કરે છે. આ શુદ્ધિ દેહના મમત્વમાંથી ઉસ્થિત થયેલી હોવાથી અને અન્ય જીવોની હિંસારૂપ હોવાથી પાપબંધનું કારણ છે. તેથી મહાત્મા
