________________
૨૦૩
યોગસાર પ્રકરણ/પંચમ પ્રસ્તાવ/બ્લોક-૧૪ શ્લોકાર્ચ -
સદાચાર મૂર્ત ધર્મ છે, સદાચાર અક્ષયનિધિ છે, સદાચાર દઢ ઘેર્ય છે, સદાચાર પ્રકૃષ્ટ યશ છે. ll૧૪ll ભાવાર્થ
અહીં શ્લોકમાં વારંવાર “સદાચાર” શબ્દ મૂકેલ છે, તે “સદાચાર”નું અત્યંત મહત્ત્વ બતાવવા અર્થે છે.
મોહના ઉન્મેલનને અનુકૂળ અંતરંગ પરિણામનું પ્રબલ કારણ બને તેવી ઉચિત પ્રવૃત્તિ “સદાચાર” છે. તેથી જ મહાત્મા સંયમ ગ્રહણ કર્યા પછી સજ્જનો કે દુર્જનો સર્વ સાથે ઉચિત વર્તન કરીને પોતાના પરિણામનું રક્ષણ કરે છે. અને બીજાનું હિત થાય તેવી ઉચિત પ્રવૃત્તિ કરે છે. તેઓથી સેવાયેલો સદાચાર મૂર્તિમાન ધર્મ છે. અર્થાત્ ધર્મ તો વસ્તુતઃ તેમના આત્મામાં રહેલો પરિણામ છે પણ તે પરિણામ જ સાક્ષાત્ મૂર્તિરૂપે વર્તી રહ્યો છે. તેથી તેઓના સદાચારથી અંતરંગ નહીં દેખાતો ધર્મ પણ શિષ્ટ લોકોનાં ચક્ષુને ગોચર બને છે. વળી, સદાચાર અક્ષયનિધિ છે. અર્થાત્ ક્યારેય ક્ષય ન પામે તેવી જીવની સંપત્તિ છે. જેમ નિધિના બળથી સંસારી જીવો સંસારમાં ભોગવિલાસ કરનારા દેખાય છે, તેમ આ મહાત્મા સદાચારરૂપી ધર્મથી આત્માના પરમ સ્વસ્થતારૂપ આનંદને અનુભવનારા છે. વળી, સંસારની ઋદ્ધિ તો ભોગ દ્વારા ક્ષીણ થાય છે જ્યારે આ સદાચારરૂપી નિધિ તો ક્યારેય ક્ષય પામતી નથી. પરંતુ ઉત્તરોત્તર વૃદ્ધિ પામીને જીવ સાથે શાશ્વત રહેનારી જીવની સંપત્તિ છે માટે અક્ષયનિધિ છે. વળી, આ સદાચાર દઢ વૈર્ય છે. જે જીવોમાં મોહના નાશ માટે દઢ વૈર્ય વર્તે છે, તેઓ જ સદાચારને એવી શકે છે. અન્ય જીવો તો નિમિત્તા પ્રમાણે ભાવો કરીને ક્લેશને જ પામે છે, તેથી જીવમાં વર્તતો સદાચાર એ જ દઢ વૈર્ય છે. વળી, આ સદાચાર પરમ યશ છે; કેમ કે સદાચારવાળા પુરુષને દેવો પણ પૂજે છે. માટે જીવમાં વર્તતો ઉત્તમ આચારરૂપ સદાચાર જીવ માટે પરમ યશરૂપ છે. ll૧૪
