________________
ગુરુએ દરવાજો બંધ કરવાનું વિચાર્યું. શિષ્યને પ્રશ્ન પૂછવાની ઉતાવળ છે. એણે દરવાજો બંધ થતો રોકવા હાથ વચ્ચે નાખ્યો. દરવાજો બંધ થઈ રહેલો હતો. તેની એક આંગળી એમાં આવી ગઈ. ચગદાઈ ગયો ટેરવાનો ભાગ. શિષ્ય એ તરફ જોવા લાગ્યો : કેવું લાગ્યું છે તે જોઈ રહ્યો છે એ.
એ સમયે ગુરુએ કહ્યું : ‘ત્યાં શું જુએ છે ? જેને જોવાનો છે, તેને જો !' ગુરુનું આ કથન. શિષ્યને એ સ્પર્શી ગયું. બહાર શું જોવાનું છે ? ભીતર જ જોવાનું છે ને ! એ અંદર ઊતરી ગયો. પામી ગયો.
આ જ લયમાં ‘અધ્યાત્મબિન્દુ' ગ્રન્થ કહે છે : આત્મતત્ત્વની પ્રાપ્તિ સિવાય બીજું કંઈ પામવાનું નથી. આત્મતત્ત્વના દર્શન સિવાય બીજું કંઈ જોવાનું નથી. (૧)
માત્ર ‘એ' જ દેખાય, આત્મતત્ત્વ જ; બીજું કંઈ નહિ. શી રીતે બને આવું ? ‘સમતા શતક' ગ્રન્થ કહે છે : “દેખે નહિ કુછ ઔર જબ, તબ દેખે નિજ રૂપ...' બીજું કંઈ ન દેખાય; ત્યારે પોતાનું રૂપ દેખાય.
અર્જુનના જીવનની ઘટના યાદ આવે. ગુરુ દ્રોણ શિષ્યોની ધનુર્વિદ્યાની પરીક્ષા કરી રહ્યા છે. વૃક્ષ પર માટીનું પંખી મુકાયેલું, જેની ડાબી આંખ વીંધવાની હતી. ગુરુએ ભીમને પૂછ્યું : ‘શું દેખાય (૨) કિ મુખ્ય ! ચિન્તયંતિ ામમસવિન્ત્યાં
स्तद् ब्रह्मरूपमनिशं परिभावयस्व ।
यल्लाभतोऽस्ति न परः पुनरिष्टलाभो,
यद्दर्शनाच्च न परं पुनरस्ति दृश्यम् ॥ १/२९
સ્વાનુભૂતિની પગથારે ૨ ૨ ૨
