________________
સાયંભોજનનો ત્યાગ ધ્યાન માટે બહુ જ જરૂરી છે. બપોરનું ભોજન રાત સુધીમાં પચી જાય; જેથી મળસ્કે, બ્રાહ્મ મુહૂર્તમાં સાધક ધ્યાન કરી શકે.
બ્રાહ્મ મુહૂર્તમાં સેંકડો યોગીઓ ધ્યાનમાં લીન રહેતા હોય છે એટલે આ સમયે ધ્યાન કરવાથી તે યોગીઓનાં આન્દોલનો મળી શકે.
કાયક્લેશ અને સંલીનતા તપ કાયોત્સર્ગમાં સહાયક બનશે.
કાયક્લેશમાં કાયા પરનાં કષ્ટોની સાથે વિવિધ આસનોને લેવામાં આવ્યાં છે. ભિન્ન ભિન્ન આસનોનો અભ્યાસ કાયોત્સર્ગમાં એક જ આસને કલાકો સુધી રહેવામાં - ઉપયોગી બનશે.
સંલીનતામાં પણ કાયાને સંકોચીને રાખવારૂપ કાયાને સાધવાની વાત છે.
સંત કબીરજીનું એક વચન યાદ આવે : સુન્ન મહલ મેં દિયના બારિ લે, આસનસું મત ડોલ રે...' કાયયોગને નિષ્વકંપ બનાવીને મનોગુપ્તિના - વિકલ્પશૂન્યતાના મહેલમાં આત્મજ્યોતિને તું જગવ !
સમત્વને – સમ સામાયિકને જોઈ રહ્યા છીએ આપણે. ભગવદ્ ગીતા યાદ આવે : સમત્વ યોગ કન્યતે । સમત્વ તે જ યોગ.
સ્વાનુભૂતિની પગથારે ૨ ૮ ૨
