________________
, 2,
કાકાકા
આત્માનુભૂતિ માટે, ધ્યાન દશામાં ઊંડે સુધી જવા માટે એક સરસ ક્રમની વાત અહીં થઈ છે. સૂત્રપરાવર્તન, અર્થપરાવર્તન અને ધ્યાન. મઝાનું સૂત્ર છે : સૂત્ર અર્થ પરાવર્તના,
સરસ શેલડી દાખી; તાસ રસ અનુભવ ચાખીએ,
જિહાં એક છે સાખી.. શાસ્ત્રીય ક્રમ સૂત્રપોરિસી અને અર્થપોરિસીનો છે. એક પ્રહર (દિવસનો ચોથો ભાગ) સુધી સૂત્રોને ગોખવાના. એ પણ ઘોષપૂર્વક. એ પછી એક પ્રહર અર્થાનુપ્રેક્ષા કરવાની.
એક પ્રહર - લગભગ ત્રણ કલાક – સુધી આ મગ્ન જેવાં સૂત્રોને બોલવાથી, રટવાથી ચિત્તવૃત્તિ શાન્ત બને.
ધ્વનિની પૃષ્ઠભૂ પર સાધનાને પણ ઊંચકવાની વાત અહીં છે. પાક્ષિક સૂત્રમાં પાંચ મહાવ્રતોના આલાપકમાં એક સરખા શબ્દો છે. મહાવ્રત-સ્વીકાર/મહાવ્રત-પાલન માટે જે ભૂમિકા જોઈએ, તેને ધ્વનિ નિષ્પન્ન કરે છે.
અર્થપોરિસીની એકાગ્રતાથી ધ્યાનમાં જવાય. એક પદના ઊંડાણમાં સાધક ચાલ્યો જાય; શબ્દ અને તેનો અર્થ છૂટું–છૂટું થઈ રહ્યો હોય અને ધ્યાન દશાનો સ્પર્શ થઈ રહે.
સાડા ત્રણસો ગાથાના સ્તવનમાં મઝાની વાત આવે છે. મુનિરાજ અર્થનુપ્રેક્ષાના ઊંડાણમાં સરી ગયા છે. થોડીવાર એ દશામાં રહેવાય તો ધ્યાન દશા સ્પર્શે તેમ છે. ત્યાં જ તેમને ગોચરી વહોરવા જવા કહેવાયું.
સ્વાનુભૂતિની પગથારે છે. ૪૧
