________________
પરિગ્રહની મઝાની વ્યાખ્યા આપણે ત્યાં છે : ચેતનાનું પરમાં જવું તે પરિગ્રહ. વસ્ત્ર પહેરાય એનો વાંધો નહિ. કાયાને પહેરાવ્યું તમે. પણ એ સારું છે એવો ભાવ ઊઠ્યો તો...? ચેતના પરમાં ગઈ.
ત્રણ ચરણો આપ્યા છે અહીં સમ્રાટ બનવા માટેનાં : પોતાનું સામ્રાજય પોતાની પાસે. આત્મરતિ, આત્મક્રીડા અને આત્માનન્દ.
પહેલું ચરણ મનના, અનુપ્રેક્ષાના સ્તરનું છે. આત્મતત્ત્વ પર અનુપ્રેક્ષણ થાય અને એક સુખાસિકા ભીતર છવાય. પરમાં કેવી તો પીડા છે ! જ્યારે ભીતર, સુખ જ સુખ... “અધ્યાત્મસાર', અધ્યાત્મબિન્દુ', “અધ્યાત્મોપનિષદ્ જેવા ગ્રન્થોનો સ્વાધ્યાય; એ સ્વાધ્યાયને પરિપુષ્ટ કરનારી અનુપ્રેક્ષા... આ પહેલું ચરણ.
બીજું ચરણ અનુભૂતિના પ્રદેશ તરફ લંબાય છે. આત્મક્રીડા. અનુપ્રેક્ષાના ચરણને અતિક્રમીને સાધકનું અનુભૂતિના પ્રદેશ ભણી જવું. આત્મગુણો – સમભાવ આદિ – માં સરાય; થોડીવાર તેમાં રહેવાય... પ્રારંભિક સાધક વધુ સમય આ ભૂમિકા પર સ્થિર નથી રહી શકતો. નિર્વિકલ્પતાની પૃષ્ઠભૂ પર સ્વગુણોમાં સરવાનું હતું. થોડા સમય પછી વિકલ્પો ચાલુ થઈ ગયા; એમાં વહેવાનું પણ થયું.
ફરી અભ્યાસ કરીને સ્વગુણસ્થિતિમાં જવાય... આ અભ્યાસનું ચરણ તે આત્મક્રીડા.
અને, અભ્યસ્ત દશામાં ઘણો સમય સ્વરૂપસ્થિતિમાં રહેવાય તે આત્માનન્દ દશાનું ચરણ.
આખરે તો, સહજ સ્થિતિ એ જ તો લક્ષ્ય છે. તમારું તમારામાં હોવું. being.
સ્વાનુભૂતિની પગથારે ૨૫
