________________
પુગલો જોઈશે – આહારનાં, વસ્ત્રનાં –; પણ એ રહેશે બહાર. શરીરના સ્તર પર ખાવા-પીવાનું રહેશે. સાધકનો ઉપયોગ તો સ્વગુણોમાં જ સ્થિર થશે.
શ્રુતજ્ઞાનમાં અનુભવ ન ભળે તો શું પરિણામ આવે તેની વાત કરતાં મહોપાધ્યાયજીએ શ્રીપાળ રાસમાં કહ્યું : “સંશય નવિ ભાંજે શ્રુતજ્ઞાને..” શ્રુતજ્ઞાનથી સ્પષ્ટતા નથી થતી. અનુભવ ઉમેરાય છે ત્યારે જ સ્પષ્ટતા આવે છે. કચ્છી સંત ડાડા મેકરણનું આ વિધાન યાદ આવે : “અંદેસડા ન ભાંજીઇં, સંદેસડા કહિછે...' પ્યારા શબ્દો દ્વારા હૃદયના સંશયો – ભીતરી અંધારું દૂર થતાં નથી.
મહોપાધ્યાયજીના શબ્દો યાદ આવે : “પાસમાં જિમ વૃદ્ધિનું કારણ, ગોયમનો અંગૂઠો; જ્ઞાનમાંહિ અનુભવ તિમ જાણો, તે વિણ જ્ઞાન તે જૂઠો રે...” ખીરના પાત્રમાં ભગવાન ગૌતમનો અંગૂઠો પડ્યો અને ખીર વધ્યા જ કરી. એ જ રીતે જ્ઞાનમાં અનુભવ ભળે ત્યારે જ જ્ઞાન વિકસિત થાય છે.
આ આત્માનુભૂતિ થતાં જ પર્યાયદષ્ટિ નષ્ટ થાય છે. અને એથી પર્યાયોની બદલાઇટમાં નથી રતિ થતી કે નથી અરતિ કે શોક થતા. કોઈ પણ પર્યાયમાં સાધક અટવાતો નથી. ,
આત્મદ્રવ્યની અનુભૂતિ.
પૂજ્યપાદ આનન્દઘનજી મહારાજ કહે છે :
સ્વાનુભૂતિની પગથારે છે ૩૯
