Dharmpran Lonkashah

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad

Page 8

વિતંડાવાદ અને સમભાવને બદલે વિષમભાવ સ્પષ્ટ તરી આવશે. આ જ રીતે મૂર્તિપૂજકનો વારો આવશે ત્યારે તે પણ તેવુંજ કરશે. આ વાત હું પંદરમી કે સોળમી સદીની નથી કહી રહ્યો. પરંતુ વીસમી સદીની અને તે પણ આજકાલની વાત કહું છું.
- તમારામાં વિચારભેદો હોય, માન્યતાભેદ હોય તે અસ્વાભાવિક નથી. એ તો મનુષ્યોની ભિન્ન ભિન્ન મતિઓ હોવાથી રહ્યાં છે અને રહેવાનાં છે. પરંતુ તે વિચારભેદો ઊલટા માર્ગે દોરી જાય તેવા સ્વરૂપમાં ન થઈ બેસે તે વિવેકબુદ્ધિ મનુષ્ય હંમેશ રાખવી જોઈએ. આ વિવેકબુદ્ધિ તમારી ચર્ચા, લેખ કે વાર્તામાંથી નીકળી ન જાય તેનો તમને ખ્યાલ હોવો જ જોઈએ ને !
પરંતુ દુઃખનો વિષય એ છે કે આજે સાંપ્રદાયિક પડદાએ વિવેકબુદ્ધિને રોકી લીધી છે. તેના એક બે નમૂના ‘વીરશાસન અને “જૈન” નામના સાપ્તાહિક પત્રોમાં મારી નજરે ચડ્યા હતા. કોઈપણ એક સામાન્ય બુદ્ધિનો માણસ એ સ્પષ્ટ સમજી શકે તેવું હતું કે આ લેખના લેખકોએ લોકશાહના જીવનની અનભિજ્ઞતાથી પઢા તદ્ધા લખ્યું હતું. તે માટે કોઈનું દિલ દુભાવાને બદલે ઊલટું લેખકોની મનોદશા પર વાચનારને દયા આવે એવું એ લેખન હતું. લોકો જેને જૈન સમાજના માર્ટિન લ્યુથર તરીકે ઓળખે છે, ભારતવર્ષ અને તેની બહારના અનેક વિદ્વાનો જેને પ્રશંસે છે, જૈન સમાજનો લગભગ ૧/૩ ભાગ જેને આજે પણ અનુસરી રહ્યો છે અને દુનિયામાં હજુ પણ જેની માન્યતા વ્યાપક રૂપે પ્રવર્તે છે, તેવા એક સમર્થ ક્રાન્તિકાર અને ક્રાન્તિના યુગમ્રષ્ટાના જીવન પર અણછાજતા આક્ષેપો લખી નાખતી વખતે લેખકો પર કોઈ જાતની નૈતિક જવાબદારી રહેલી છે એનું જેને જ્ઞાન ન હોય તેવા મહાશયો પરત્વે એક જવાબદાર સમાજનું મધ્યસ્થ ભાવ સેવ્યા સિવાય બીજું વર્તન હોઈ પણ શું શકે ? પરંતુ પત્રકારો આવા લેખોને પોતાના પત્રોમાં સ્થાન આપી શકે છે તે જ વસ્તુ મને નવાઈ ભરી લાગી હતી. જો કે જૈન સમાજના પ્રસિદ્ધ પત્ર “જૈન” તે બદલ ક્ષમા માગી પોતાની સજ્જનતાનો પરિચય આપ્યો હતો ખરો; પરંતુ મને તો એમજ લાગતું આવ્યું છે કે આ બધું થવામાં કેવળ સાંપ્રદાયિક ઝનૂન છે. અને જ્યાં સુધી તે તે સંપ્રદાયોની યથાર્થતા ઊંડાણથી સમજવાનો પ્રયાસ ન કરવામાં આવે ત્યાં સુધી તે એક યા બીજા સ્વરૂપમાં રહેવાનું જ. આજે જ્યાં આખું વિશ્વ એક થવા મથે છે, અને વિશ્વની સમસ્ત પ્રજાઓનાં
ધર્મપ્રાણઃ લોકાશાહ