________________
ter
૬ લોંકાશાહની ઉપદેશધારા
જોઈતી સામગ્રી મળી ગયા પછી ધર્મપ્રાણ લોંકાશાહે પડકાર કર્યો કે મૂર્તિપૂજા શાસ્રસંમત નથી. અહિંસામાં ધર્મ છે. ધર્મને નામે સૂક્ષ્મ હિંસા પણ જૈનશાસ્ત્રમાં ક્ષમ્ય નથી. ઐહિક લાલસાથી દેવદેવીઓની પૂજા કરવી તે મિથ્યાત્વ છે. વહેમ અને રૂઢિઓને હઠાવે તે જૈન. બહારના યુદ્ધોથી વિરમે, આત્મવૈરીઓ ૫૨ વિજય મેળવતો જાય તે જૈન; જૈન જન્મતો નથી પણ થાય છે. જૈનને જાતિનાં બંધન નથી. ગમે તે વર્ણ જૈન બની શકે છે. જૈનધર્મમાં ગચ્છ, સંપ્રદાય, ટુકડા કે ભેદ હોતાજ નથી. જૈનધર્મમાં ભળવાનો બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય, વૈશ્ય, શૂદ્ર સૌ કોઈને એકસરખો અધિકાર છે. જૈનદર્શન અભેદ છે - સમષ્ટિ છે. જૈનધર્મ મહાસાગર છે. દર્શન, મત, પંથની વહેતી સરિતાઓને તેમાં મળવાનો સંપૂર્ણ હક્ક છે. જૈનધર્મની દીક્ષાનું મંડન કંઈ જુદા પ્રકારનું છે. કેશમંડનથી જૈન ભિક્ષુ સાધુ ગણાતો નથી. ક્રોધ, માન, માયા, લોભ અને પંચેન્દ્રિયોના સંયમ એ નવપ્રકારના મુંડન પછી જ જૈનધર્મના સાધુનું શિરમુંડન થાય છે. ક્ષમા, સરળતા, મૃદુતા, લઘુતા, સત્ય, તપશ્ચર્યા, બ્રહ્મચર્ય, નિર્લોભતા, સંયમ, ત્યાગ એ દસ તેના નિકટના મિત્રો છે. જૈન ભિક્ષુ પ્રજાને બોજારૂપ થતો નથી. આત્મકલ્યાણની સાથે તે વિશ્વકલ્યાણ સાધતો રહે છે. સાધુ સાધ્વી, શ્રાવક, શ્રાવિકા જૈન સંઘના આ ચાર મજબૂત સ્તંભ છે. બધા પરસ્પર સંકળાયેલા છે. તેમાંનો એક પણ સ્તંભ ડગમગે તો જૈનધર્મની ઈમારત ખળભળી જાય અને અહિંસાનો પરમ પ્રતિનિધિ જૈનધર્મ ખળભળે અને હિંસાનું સામ્રાજ્ય વધતું જાય તો વિશ્વની અશાંતિમાં મોટો ઉમેરો થાય. તેની ચિરસ્થાયિતા ટકાવવા માટે ભગવાન મહાવીરે સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક, શ્રાવિકાને ત્યાગની દૃષ્ટિએ ઓછા વધુ હોવા છતાં સંઘદૃષ્ટિએ સમાન ગણ્યાં છે. શ્રાવકગણ શ્રમણગણનો ઉપાસક એટલે કે સેવક કહ્યો છે. છતાં તે સેવા વ્યક્તિની નથી પણ ગુણની છે. તે બતાવવા શ્રાવકોને સાધુના અમ્મા પિયરો (માતા પિતા - કારણ કે સાધુ સંસ્થાનું પાલન પોષણ શ્રાવકોથી થાય છે.) તરીકે ગણવામાં આવ્યા છે. શ્રમણસાધક સાધકદશામાં ગોથું ખાય તો તેને સંયમમાર્ગમાં સ્થિર કરવા માટે તે માતાપિતા તરીકેની ફરજ બજાવવાને અધિકારી છે.
ધર્મપ્રાણ : લોંકાશાહ
