________________
૫૮
• લોંકાશાહનું ક્રાન્તદર્શન ચૈત્યવાદનો વિકાર
ચૈત્યવાદનો વિકાર એ શ્રીમાન લોંકાશાહની ક્રાન્તિનું બીજું કારણ છે. તે વિકાર કેવા સ્વરૂપમાં હતો તે નીચેના ઉલ્લેખથી સ્પષ્ટ જણાશે.
સંબોધ પ્રકરણમાં શ્રી હરિભદ્રસૂરિજી પોતેજ જણાવે છે કે :-- मय किच्चे जिणपूयापरूवणं, मयधणाय जिणदाणे ॥६८॥ देवाइदव्वभोगं, जिणहरसालाइकरणं च ॥६९॥ समत्ताइ निसेहे, तेसिं मूल्लेण वा दाणं ॥७०।। नंदिबलिपीठकरणं, हीणायाराण गयनियगुरूणं ॥७१॥
“એ શિથિલ સાધુઓ શ્રાવકોને કહે છે કે, કારજ વખતે જિનપૂજા કરો અને મૃતકોનું ધન જિનદાનમાં આપી દો અને આ રીતે પોતાની જાત માટે દેવ દ્રવ્યનો ઉપયોગ કરે છે. જિન મંદિર અને શાળાઓ ચણાવે છે. તીર્થના પંડ્યા લોકોની જેમ અધર્મથી ધનનો સંચય કરે છે. પોતાના હણાચારવાળા મૃત ગુરુઓનાં દાહસ્થળો પર પીઠો ચણાવે છે; બલિ કરે છે, જિન પ્રતિમાઓ વેચે છે અને ખરીદે છે. વગેરે વગેર.”
આ પરથી શ્રી હરિભદ્રસૂરિજીના કાળમાં ચૈત્યવાદનો વિકાર પ્રબળ સ્વરૂપે હતો એની પ્રતીતિ થાય છે.
અને સાધુઓનાં શૈથિલ્ય તથા ચૈત્યવાદનો વિકારનો પારસ્પરિક જન્યજનક ભાવ પણ ઉપરના ઉલ્લેખથીજ સ્પષ્ટ થઈ રહે છે. વિકારનું બીજ
જેમ ચૈત્યવાદના વિકારની ઉત્પત્તિનું મૂળ સાધુઓનું શૈથિલ્ય છે. તે જ રીતે ચૈત્યવાદના વિકારથી સાધુઓનાં શૈથિલ્ય પણ ટેકો મળ્યો છે. એમ સંઘપટ્ટકમાં આપેલા ચૈત્ય સંબંધી ચર્ચાના ઇતિહાસથી સિદ્ધ થાય છે. એ ઇતિહાસમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે, જ્યારે શ્રાવકો ધાર્મિક કાર્યો તરફ દુર્લક્ષ્ય કરવા લાગ્યા અને
* આ પ્રકરણમાં લોકાશાહ વખતે ચૈત્યવાદનો વિકાર કેવા સ્વરૂપમાં હતો તે બતાવવામાં આવ્યું છે. રખે કોઈ તેનો અવળો અર્થ લઈ લે.
ધર્મપ્રાણઃ લોંકાશાહ
