________________
પણ કરી શકત નહિ એ ખરું. પરંતુ તેમ છતાં તેમની શક્તિ તે માર્ગે લાગી ગઈ હોત તો તેઓ જૈનધર્મમાં વધતી જતી વિકૃતિને વધારવાના નિમિત્તરૂપ ન બનતાં તેને દાબી શકત અને કંઈક અંશે સુધારી પણ શકત. આ કાર્ય જૈનશાસનના હિત માટે વધુ આદરણીય અને આચરણીય હતું.
શ્રમણ વર્ગનાં શૈથિલ્ય અને ચૈત્યવાદની વિકૃતિ તરફ તેમણે કેમ મૌન સેવ્યું હશે તે તેમના જેવા સમર્થ પુરુષ સામે એક ગંભીર પ્રશ્ન છે. તેમ ન થવામાં કદાચ નીચેનાં કારણો હોઈ શકે. કારણો
શંકરાચાર્યના કાળ પછી બ્રાહ્મણોની સત્તા ખૂબ વ્યાપક થયેલી. બ્રાહ્મણવાદનું શ્રી શંકરાચાર્યના પ્રભાવથી ફરી એકવાર પુનરુત્થાન થયું. તે જ પ્રભાવની અસર શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યના કાળમાં પ્રબળ રીતે હોય; બીજી બાજુ શ્રી હરિભદ્ર સૂરિજીએ સંબોધ પ્રકરણમાં જે હૃદયવેદના પ્રકટ કરી છે તે પરથી એમ સિદ્ધ થાય છે કે જૈનસંઘશક્તિ ક્ષીણ થતી ચાલી હોય; વેદધર્મ અને બૌદ્ધધર્મના ચૈત્યવાદના આકર્ષણથી જૈનો તે તરફ ઢળી જતા હોય, તેને સ્થિર કરવા માટે શ્રમણ સંધમાં જે સંગઠ્ઠન, જે ચારિત્રબળ જેટલા પ્રમાણમાં જોઈતા હોય તે ન હોય ઇત્યાદિ. તે ગમે તે હો, પરંતુ આ વસ્તુ હવે ચોક્કસ થાય છે કે કાળની પરિપક્વતા વિના કાર્ય થઈ શકતું નથી. અને પૂર્ણ જીર્ણતા આવ્યા વિના પુનરુદ્ધાર થઈ શકતો નથી. અહીં વિશ્વના એ અચળ કાયદાને ન્યાય આપવા માટે આમ કાં ન બન્યું હોય ? પાંચમા જ્યોતિર્ધર
જ્યોતિર્ધરમાં પાંચમું સ્થાન શ્રી જિનવલ્લભસૂરિનું આવે છે કે, જેઓ ખડતરગચ્છના આચાર્ય હતા. એ ગચ્છ વીરસંવત ૧૬૭૦ માં સ્થપાયેલો હતો.
આ આચાર્ય મહાન સમર્થ હતા. તેમના સાહિત્યમાં અને ખાસ કરીને તેમના હસ્તલિખિત શ્રી સંઘપટ્ટક (કે જે ગ્રંથ ખૂબ પ્રસિદ્ધ છે તે) માં ચૈત્યવાદના વિકાર તરફ અનેક પ્રહારો છે. જૈનત્યાગીવર્ગના શૈથિલ્ય પર તેમનો અપાર રોષ છે. જ્યાં અહિંસા, સંયમ અને તપ હોય ત્યાં જ જૈન ધર્મ હોય એમ કહી ચૈત્યવાદીઓની તેમણે ઝાટકણી કાઢી નાખી છે. પરંતુ તેમનો આ બળાપો પણ માત્ર શબ્દ દેહમાંજ સમાપ્ત થઈ ગયો હોય તેમ લાગે છે. આ રીતે જૈન શાસનનો
ધર્મપ્રાણઃ લોંકાશાહ
