________________
શ્રીમાન ઘર્મસિંહજી
આ મહાપુરુષ કાઠિયાવાડના હાલાર પ્રાન્તમાં આવેલા જામનગર શહેરના દશા શ્રીમાળી વણિક જિનદાસનાં ધર્મપતી શિવાબાઈની કુખે જનમ્યાં હતાં.** બાળપણથી તે સંસ્કારી હતા. તેમનાં માતા પિતાની ધર્મભાવના ખૂબ પ્રશસ્ત હતી. એકદા લોંકાગચ્છી ઉપાશ્રયે લોંકાગચ્છાધિપતિ પૂજ્ય શ્રી રતસિંહજીના શિષ્ય શ્રી શિવજી મહારાજ પધારેલા અને તેમના ઉપદેશની અસર થવાથી ૧૫ વર્ષની વયે વૈરાગ્યપૂર્વક પોતાનાં માતા પિતાની આજ્ઞા લઈ યતિદીક્ષા લીધી. દીક્ષા લીધા પછી તેમણે સારું જ્ઞાન સંપાદન કર્યું. ભગવાન મહાવીરનાં મૂળસૂત્રો પર તેમને અથાગ પ્રેમ હતો. સ્વાધ્યાયનો તેમને ખૂબ શોખ હતો. ઉધ્ધોધના
એકદા તેઓ સૂત્રગાથાઓનું ચિંતન કરતા હતા. તે ગાથાઓમાં મુખ્યત્વે સાધુધર્મના યમનિયમોનું વર્ણન હતું. એકાએક તેમને ખ્યાલ આવ્યો કે પોતે ચાલતા હતા તે માર્ગ સૂત્ર પ્રદર્શિત સાધુમાર્ગ કરતાં સાવ નિરાળો દેખાતો જણાયો અને તેથી તે સરળ આત્માને ખૂબ પશ્ચાત્તાપ થયો. પોતાના દીક્ષાગુરુ યતીશ્વર શ્રી શિવજી મહારાજ આગળ આવીને તેમણે વિનયપૂર્વક કહ્યું કે, “મહારાજ ! સૂત્રની આ ગાથાઓનો કૃપા કરી અર્થ કહો.”
ગુરુજીએ અર્થ કહી બતાવ્યો ત્યારે તેમણે નમ્રતાથી ઉચ્ચાર્યું કે “આપણે તો આવા મુનિધર્મ પ્રમાણે અત્યારે વર્તતા નથી માટે જો ટુકડા માગી ખાવા માટે ભેખ ન ધર્યો હોય તો મુનિધર્મ શુદ્ધ રીતે પાળવો જોઈએ. આપ સરખા વિદ્વાન મહાપુરુષ જો શુદ્ધ મુનિધર્મ ન પાળે તો બીજો સામાન્ય મુનિવર્ગ તો ક્યાંથીજ પાળવાની પ્રેરણા મેળવે ? આપ સિંહ સમા છો તો તેવાજ બનો અને આપણા પિતા લોંકાશાહને સફળ બનાવો.”
* શ્રી ધર્મસિંહજી મહારાજે સાધુધર્મની દીક્ષા સં. ૧૭૦૯માં લીધી હતી તેવો પણ પટ્ટાવલિમાં ઉલ્લેખ મળે છે. તે અપેક્ષાએ શ્રીમાન લવજીઋષિ પછી તેમનું જીવન વર્ણવ્યું છે.
** તેમનો જન્મ સંવત મળતો નથી પરંતુ વિ. સં. ૧૬૮૫માં યતિધર્મની દીક્ષામાંથી ફરી સાધુધર્મની દીક્ષા લીધી છે. એટલે યતિધર્મ છોડતી વખતે તેમની પીઢવૃત્તિ અને સામર્થ્ય જોતાં તે વય ૩૦ થી ૪૦ વર્ષની વચ્ચે હોવી જોઈએ તેમ અનુમાન થાય છે. અને તે અનુમાનથી તો વિ. સંવત ૧૬૫૦ ની આસપાસનો એ સમય ગણી શકાય.
હાર્મપ્રાણઃ લોકાશાહ
