________________
થતો ગયો તેટતેટલે અંશે ગોંધી રાખેલા પાણીની જેમ સત્યમાં વિકાર થવા લાગ્યો. જ્યારે અનેક વિરોધોમાંથી આ સંપ્રદાય પસાર થતો હતો ત્યારે વિશુદ્ધ આચારની રક્ષા પ્રતિ તેમનું લક્ષ્ય બિન્દુ જે પ્રકારનું હતું તે ધ્યેયબિન્દુ હવે ભૂલાવા લાગ્યું. સત્યની રક્ષાને બદલે સંપ્રદાયની રક્ષાએ જોર પકડ્યું. સંપ્રદાયને નામે પૂજા અને પ્રતિષ્ઠા જેમ જેમ વધતાં ગયાં તેમ તેમ સાંપ્રદાયિક વૈભવ વધવા લાગ્યો.
પતનનો પ્રારંભ
આ વખતે સાધુઓમાં શૈથિલ્યનો પણ ધીમે ધમે પ્રવેશ થવા લાગ્યો. શાસ્ત્રથી અવિહિત એવી અનેક વસ્તુઓનો વ્યવહાર અને સંચય શરૂ થયો અને તેમાંનાં કેટલાક તો અપરિગ્રહનું અને અકિંચનત્વનું સુદ્ધાં ભાન ભૂલી અર્થોપાર્જનમાં પ્રવૃત્ત થયા. જ્યારે અર્થપરિગ્રહ વધે ત્યારે અનેક પ્રકારનાં પતનો ચાલ્યાં આવે તે સાવ સ્વાભાવિક છે.
આ રીતે એ ધર્મપ્રાણ લોંકાશાહની ધર્મક્રાન્તિ પછી તેનાજ અનુયાયીવર્ગમાં સડાનો પ્રવેશ ધીમે ધીમે થતાં ફરી પાછું સંસ્કૃતિદોષનું - તે જ વિકૃતિનું વિકરાળ સ્વરૂપ દેખાવા લાગ્યું.
સમર્થ જ્યોતિર્ધરો
લોંકાશાહની ધર્મક્રાન્તિની અસરને સાવ નિર્મૂળ કરે તે પહેલાં સદ્ભાગ્યે તેમના ત્રણ અનુયાયી કે જેમાંના એકનું નામ શ્રી ધર્મસિંહજી મુનિ, બીજાનું નામ શ્રી લવજીઋષિ અને ત્રીજાનું નામ શ્રી ધર્મદાસજીમુનિ. શ્રી ધર્મસિંહજી વિ. સં. ૧૬૮૫, શ્રી લવજીઋષિ વિ. સં. ૧૬૯૨ અને શ્રી ધર્મદાસજી વિ. સં. ૧૭૧૬ એટલે કે ધર્મપ્રાણ લોંકાશાહ પછી અઢી સૈકા બાદ થયા. તેઓએ લોકાશાહના પુત્રોને ફરી લોંકાશાહનું નામ યાદ દેવડાવી ઉદ્બોધના કરી. લોકાશાહ પછીના આ ત્રણે મહાપુરુષો ખરેખર ક્રિયોદ્ધારક તરીકે પ્રસિદ્ધ થયા છે. જે રીતે ભગવાન મહાવીરના વંશજો પરિગ્રહધારી અને શિથિલાચારી બનેલા તે વખતે મહાવીરના પયગમ્બર લોકાશાહ આવ્યા હતા તેવીજ રીતે આ લીંકાશાહના વંશજો કે જેઓ લાંબે કાળે ત્યાગ, જ્ઞાનાભ્યાસ, પરોપકાર વગેરે ભૂલી માન, લોભ અને ખટપટોમાં પડી ગયા હતા, તેમને ઉદ્બોધવા માટે આ ઉદ્બોધકો જાગૃત થયા. જો કે તે મહાપુરુષોનું આત્મબળ શ્રીમાન લોંકાશાહ જેવું નહિ હોય તેમ જણાય છે. કારણ કે લોંકાશાહે ધર્મમાં જે ક્રાન્તિ મચાવી, જે સામર્થ્ય
ધર્મપ્રાણ ઃ લોંકાશાહ
:
