________________
प्रमैयचन्द्रिका टीका श०५ उ० ३ सू० २ नैरयिकाद्यायुष्कनिरूपणम् । १७९ हुआ है। तात्पर्य कहने का यह है कि यदि जीव ने पूर्वभव में गृहीतभव में तिथंच आयु के बंध कराने वाले कारणों को आचरित करके तिर्यगाय का बंध कर लिया है तो ऐसा वह जीव मरण कर एगेन्द्रिय जीवों में जहां पर उस ने उत्पन्न होने योग्य आयु कर्म का बंध कर लिया होगा वहां पर मरण कर जन्म धारण करेगा यदि दो इन्द्रिय तिर्यञ्चों में जाने योग्य आयुधर्म के कारणभूत कार्यों के सेवन करने से वहां की आयु का बंध कर लिया है तो वहींपर कृमि आदि जीवों में जन्म धारणकर लेगा। यदि तेइन्द्रिय तिथंचों में जाने योग्य आथुकर्म के कारणभूत कारण कलापों के करते आने ले तेइन्द्रिय जीवों में जाने की आयुकर्म का बंध कर लिया है तो वह पिपीलिका आदि जीवों में जन्म धारण कर लेगा, यदि चौइन्द्रिय तिर्यश्चों में जाने योग्य आयुकर्म के कारणभूत कार्यों के करने से जीव ने चौइन्द्रिय तिर्यञ्चों में जाने की आयु का बंध कर लिया है तो वह मरण कर भ्रमर आदि चौइन्द्रिय जीवों में जन्म धारण कर लेगा, इसी प्रकार यदि जीव ने संज्ञी अथवा असं. ज्ञी पंचेन्द्रिय तिथंचों में उत्पन्न होने योग्य पंचेन्द्रियतिर्यगायु का-बंध किया है तो वह वहीं पर जन्म धारण करेगा। इसी तरह से 'मणुस्सा પાંચ પ્રકારની તિર્ય ચનિમાંની જે તિર્યચનિમાં જવાને યોગ્ય આયુને બંધ જીવે પૂર્વ ભવમાં બાંધ્યું હશે, તે પ્રકારની તિર્યચનિમાં જીવ ઉત્પન્ન થશે. જે એકેન્દ્રિય તિર્ય, નિમા ઉત્પન્ન થવાને ગ્ય આયુને બંધ જીવે પૂર્વભવમાં કર્યો હશે, તે તે જીવ મરીને એકેન્દ્રિય તિર્યંચ નિમાં ઉત્પન્ન થશે. એ જ પ્રમાણે દ્વીન્દ્રિય તિર્યંચમાં ઉત્પન્ન થવા ગ્ય આયુકર્મને બધ કર્યો હશે ( તેમાં ઉત્પન્ન થવા ચોગ્ય કાર્યોનું સેવન કર્યું હશે) તે જીવ કીન્દ્રિય તિયામાં (કૃમિ આદિ માં ) જન્મ લેશે. જે જીવે તેઈન્દ્રિય તિર્યામાં ઉત્પન્ન થવાને યોગ્ય આયુકર્મને બંધ કર્યો હશે, તો તે જીવ મરીને તેઈન્દ્રિય તિર્યમાં (કીડી વગેરે તેઈન્દ્રિય તિયામાં) જન્મ લેશે જે તે જીવે ઈન્દ્રિય તિમાં ઉત્પન્ન થવાને યોગ્ય આયુકર્મના કારણભૂત કાનું સેવન કર્યું હશે તે જીવ તે ભવના આયુષ્યને પૂરૂ કરીને ભ્રમર આદિ ચૌઈન્દ્રિય જીવોમાં ઉત્પન્ન થશે. જે જીવે સંજ્ઞી અથવા અસંસી પચેન્દ્રિય તિયામાં ઉત્પન્ન થવાને યોગ્ય પંચેન્દ્રિય તિર્યંચાયુને બંધ કર્યો હશે, તે તે જીવ પંચેન્દ્રિય તિર્યામાં જન્મ લેશે.
मेरा प्रमाणे “ मणुसाठय' दुविह" भनुष्यायुना १५ मे २ के
