________________
"
मैन्द्रिका टी० श०६ ४०५ सू०३ लोकान्तिकदेवचिमानादिनिरूपणम् १११७ यावत् - वह्निप्रभृतीनामाग्नेयान्तानामपि पण्णां निवासस्थानं विज्ञातव्यम् । तथाहिबहृयो देवाः वैरोचने विमाने, वरुणः देवः प्रभङ्करे विमाने, गर्दतोयाः देवाः 'चन्द्राभे विमाने, तुषिता देवाः सूर्याभे विमाने, अव्यावाधा देवाः शुक्राभे विमाने, आग्नेयाश्व देवाः सुपतिष्ठा मे विमाने परिवसन्ति। गौतमः पृच्छति - 'कहि णं भंते । रिट्ठा देवा परिवसंति ? ' हे भदन्त ! कुत्र कस्मिन् विमाने खलु रिष्टाः देवाः परिवसन्ति ? भगवानाह - ' गोयमा ! रिहम्मि विमाणे' हे गौतम ! रिष्टे रिष्टाभनाम सर्वमध्यवर्तिनि विमाने रिष्टा देवाः परिवसन्ति । गौतमः पृच्छति - ' सारस्सय माइच्चाणं भंते ! देवाणं कई देवा कह देवसया परिवारे पण्णत्ते १ हे अर्चिमाली विमान में आदित्य देव रहते हैं । ' एवं णेयव्वं जहाणुपुब्बीए ,जाव' इसी क्रम से बह्नि से लेकर आग्नेय देवों तक के निवासस्थान के विषय में जानना चाहिये-जैसे बह्नि देव वैरोचन विमान में रहते हैं, वरुणदेव प्रभंकर विमान में रहते हैं; गर्दतोय देव चन्द्राभ विमान में रहते हैं - तुषितदेव सूर्याभविमानमें रहते हैं, अव्यावाघदेव शुक्राभ विमान में रहते हैं और अग्नेय देव सुप्रतिष्ठाभ विमान में रहते हैं । इस प्रकार से ये आठ लोकान्तिक देवों के रहने के आठ विमान कहे गये हैं । अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं कि 'कहि णं भंते! रिहा देवा परिवसंति ' हे भदन्त ! रिष्ट देव किस विमान में रहते हैं ? उत्तर में गौतम से प्रभु कहते हैं कि-' गोधमा । रिट्ठम्मि विमाणे ' सर्वमध्यवर्ती - रिष्टाभ नामके विमान में रिष्ट देव रहते हैं । अब गौतमस्वामी प्रभु से ऐसा पूछते हैं कि-' सारस्सय माइच्चाणं भंते । देवाणं कहदेवा कह આગ્નેય દેવા પન્તના ધ્રુવેાના નિવાસસ્થાન વિષે સમજવું. કહેવાનુ તાત્પ એ છે કે વૃદ્ધિ દેવ વૈરાચન વિમાનમાં રહે છે, વરુણ દેવ પ્રભ‘કર વિમાનમાં રહે છે, ગઈતેય દેવ ચન્દ્રાલ વિમાનમાં રહે છે, તુષિત ધ્રુવ સૂર્યાલ વિમાનમાં રહે છે, અવ્યાખાધ દેવ શુક્રાલ વિમાનમાં રહે છે અને આગ્નેય દેવ સુપ્રતિ શ્વાસ વિમાનમાં રહે છે. આ રીતે તે આઠ લેાકાન્તિક દેવાનાં નિવાસસ્થાન રૂપ આઠ વિમાના કહ્યાં છે.
प्रश्न--" कहि ण भंते ! रिट्ठा देवा परिवसंति ? " हे लहन्त ! रिष्टदेव ક્યા વિમાનમાં રહે છે ?
उत्तर--" गोयमा ! रिट्ठम्मि विमाणे " हे गौतम! सर्व भध्यवर्ती रिष्टाल નામના વિમાનમાં રિષ્ટ ધ્રુવ રહે છે.
હવે લેાકાન્તિક દેવાના પરિવાર આદિના વિષયમાં ગૌતમ સ્વામી પ્રશ્ન पूछे छे -"सारस्यमा इच्चाणं भंते! देवाण' कह देवा कइ देवखया परिवारे पण्णत्ते ? "
