________________
૨૨૪
भगवती सूत्रे
पुढेविकाइयत्ताए, आउकाइयत्ताए, तेउकाइयत्ताए, वाउकाइयत्ताए. वणस्स इकाइयताए, देवत्ता, देवित्ताए उववन्नपुव्वा ? ' इत्यन्तं यावत्पदेन संग्राह्यम् । लोगंतियविमाणे णं भंते! सव्वे पाणा, भूया जीवा, सत्ता पुढविकाइयत्ताए, आउकाइयत्ताए, ते काइग्रत्ताए, वाउकाइयत्तार, वणस्सहकाइयत्ता देवत्ताए देवित्ताए उवचन्नपुच्चा ? ) यहां तक का पाठ यावत् पद से यहां ग्रहण किया गया है । तात्पर्य कहने का यह है कि गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा कि हे भदन्त । लोकान्तिक विमानों के कितने वर्ण हैं ? उत्तर में प्रभु ने कहा कि हे गौतम! लोकान्तिक विमानों के तीन वर्ण हैं -लोहित वर्ण, हारिद्र वर्ण और शुक्कवर्ण अर्थात् लोकान्तिक विमान तीन वर्णवाले हैं यह बात प्रभुने गौतममे प्रकट की इसी तरह ये अपनी प्रभा से सदा आलोकित ( प्रकाशित) रहते हैं, गंध इनका इष्ट होता है, स्पर्श भी इनका मन को रुचिकारक होता है ये समस्त रत्नों के बने हुए हैं । इनमें जो देव रहते हैं उनका समचतुरस्त्र संस्थान होता है । वर्ण इनका गीले महुआ के जैसा होता है या इनकी पद्म होती है । हे भदन्त ! क्या इन लोकान्तिक विमानों से समस्त प्राण, समस्त भूत, समस्त जीव, समस्त सत्व पूर्व में पृथिवीकायिक रूप से, अपका
तियत्रिमाणेसुणं नंते ! सव्वे पाणा, भूया, जीवा, सत्ता पुढविकाइयत्ताए, आउकाइयत्ताए, ते काइयत्ताए, वाउकाइत्ताए, वणस्लइकाइयत्ताए, देवत्ताए देवित्ताए वनपुव्वा ? "
मडी सुधीना पाठ 'यावत्' पहथी ग्रह ४रवामां भाग्यो छे हुवे भा સૂત્રપાઠનું તાત્પ સમજાવવામાં આવે છે-ગૌતમસ્વામી મહાવીર પ્રભુને એવા પ્રશ્ન પૂછે છે કે “ હે ભદન્ત ! લેાકાન્તિક વિમાનાના કેટલા વણુ હાય છે ? તેના જવાખ આપતા મહાવીરપ્રભુ કહે છે કે હૈ ગૌતમ! લેાકાન્તિક વિમાનના ત્રણ વર્ણ છે-લેાહિત વણુ, હરિદ્રવણું ( હળદરના જેવા વણુ ) અને શુકલવણુ આ રીતે લેાકાન્તિક વિમાનાને ત્રણ વણુ વાળાં કહેલાં છે. તે પેાતાની પ્રભાથી સદા દેદીપ્યમાન રહે છે, તેમની ગધ ઈષ્ટ હાય છે અને તેમના ૫શ રુચિકારક હાય છે. તે વિમાના સમસ્ત રત્નાનાં બનેલાં હૈય છે. તે વિમાનામાં જે દેવા રહે છે તેઓ સમચતુરસ્ર સંસ્થાનવાળા હાય છે. અને તેમને વણુ ભીનાં મહુઆ જેવા હાય છે, તેઓ પદ્મલેશ્યાવાળા હાય છે.” ગૌતમસ્વામીના પ્રશ્ન— હું ભાન્ત ! તે લેાકાન્તિક વિમાનામાં શું સમસ્ત પ્રાણુ, સમસ્ત ભૂત, સમસ્ત જીવ અને સમસ્ત સત્ત્વ પૂર્વે ( પહેલાં)
