________________
प्रमेयवन्द्रिका टी०ज्ञ०५ ४०९० ३ नैरविकादीनां समयादिधानं निरूपणम् ७०१
इह तेषां प्रमणाम्, इह तेषाम् एवं प्रज्ञायते, तद्यथा - समया इति वा, यावत्उत्सर्पिणी इति वा, तत् तेनार्थेन यावत्-नो एवं प्रज्ञायते, तद्यथा - समय इति वा, यावत् - उत्सर्पिणी इति वा । एवं यावत् पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकानाम् । अस्ति खलु भदन्त ! मनुष्याणाम् इहगतानाम् एवं प्रज्ञायते, तद्यथा - समया इति वा, यावत् - उत्सर्पिणी इति वा ? हन्त, अस्ति, तत् केनार्थेन ? गौतम । इह तेषां मानम्, उत्पकाल को नहीं जानते हैं ? ( गोयमा) हे गौतम (इह तेसिं माणं, इह तेर्सि पमाणं,इह तेसिं एवं पन्नायए तं जहा समयाइ बा, जाव उस्सप्पिणी वा से तेणटुणं जाव नो एवं पन्नायए-तं जहा - समयाइ वा जाव उस्सर्पिणी वा - एवं जाब पंचिदियतिरिक्खजोणियाणं ) उन समयादिक को मान इस मनुष्यलोक में होता है, उनका प्रमाण भी इसी मनुष्यलोक में होता है । यहीं पर वे इस प्रकार से जाने जाते हैं कि यह समय है, यावत् यह उत्सर्पिणीकाल है इस कारण हे गौतम ! मैंने ऐसा कहा है कि नारक जीव इस प्रकार से नहीं जानते हैं कि यह समय है यावत् यह उत्सर्पिणी है । इसी तरह से यावत् पंचेन्द्रिय तिर्यचा के विषय में श्री जानना चाहिये । ( अस्थि णं भंते । मणुस्साणं इह गयाणं एवं पन्नायए तं जहा - समयाइवा, जाव उस्सप्पिणीइ वा ) हे भदन्त ! जो मनुष्य इस मनुष्यलोक में रहते हैं वे क्या यह जानते हैं कि यह समय से यावत् यह उत्सर्पिणीकाल है ? ( हंता अस्थि ) हां गौतम ! वे ऐसा
*
तेसि एवं पन्नाय - तं जहा - समयाइ वा, जाव उस्सप्पिणीइ वा, से तेणठेन' नाव नो एवं पन्नाय - त जहा - समयाइ वा जाव उस्सप्पिणीइ वा एवं जाव पचिदिय तिरिक्खजोणियाण' ) ते सभयानुिं भाष मा भनुष्य सोम्भां होय छे, તેનું પ્રમાણ પણ આ મનુષ્ય લેાકમાં જ હાય છે. અહીં (આ મનુષ્યલેાકમાં) તેને આ પ્રમાણે જાણવામાં આવે છે—
नेसडे " या सभय छे, आा भावसि छे, ( यावत् ) मा उत्सर्पिणी કાળ છે. ” હે ગૌતમ ! તે કારણે મેં એવું કહ્યું છે કે નારક જીવ આ પ્રમાણે लघुता नथी } " मा समय हे, ( यावत् ) या उत्सर्पिली आज छे. " यथेન્દ્રિય તિય"ગ્ર પ"તના જીવેાના વિષયમાં પણ આ પ્રમાણે જ સમજવું. ( अत्थिणं भंते । मणुस्साण' इह गयाण एवं पशायर - तं जहा - समयाइ वा, जाव उस्सप्पिणीइ वा ? ) डे लहन्त ! या मनुष्य बोम्मां रडेसां मनुष्याने शुं अजनुं જ્ઞાન હાય છે ? શું તેએ સમયથી લઇને ઉત્સર્પિણી કાળ પર્યન્તના કાળને भए छे ? (हता अत्थि ) डा गौतम! तेथे तेल छे. ( से केणट्ठेण' १ )